Popyt na energię bije rekordy. Transformacja nie nadąża

Raport "Statistical Review of World Energy" wskazuje, że świat znajduje się w punkcie zwrotnym - z jednej strony postępuje elektryfikacja i rozwój OZE, z drugiej jednak paliwa kopalne wciąż dominują w miksie energetycznym, odpowiadając za 87% globalnej produkcji energii.

- Rok 2024 to kolejny sygnał ostrzegawczy - pomimo ogromnych inwestycji w odnawialne źródła energii, emisje CO₂ nadal rosną. Globalna transformacja przebiega w sposób fragmentaryczny, a napięcia geopolityczne i gospodarcze tylko pogłębiają różnice między regionami - komentują autorzy raportu.

Tempo zmian jest silnie zróżnicowane geograficznie. W USA i Europie widać oznaki stabilizacji zużycia paliw kopalnych, jednak rozwój OZE spowalnia. Na Starym Kontynencie tempo przyłączania nowych mocy wiatrowych i fotowoltaicznych wyhamowało m.in. przez rosnące koszty finansowania oraz problemy w łańcuchach dostaw. Tymczasem w Chinach w 2024 roku oddano do użytku więcej nowych mocy odnawialnych niż w USA, Europie i Indiach łącznie.

Kraje spoza OECD wdrażają odnawialne źródła energii dwa razy szybciej niż państwa rozwinięte, co przesuwa globalny środek ciężkości inwestycji energetycznych w stronę rynków wschodzących. Łączna produkcja energii z wiatru i słońca wzrosła w ubiegłym roku o ponad 16 proc. - prawie dziewięciokrotnie szybciej niż całkowity popyt na energię. Jednak same OZE nie są jeszcze w stanie zaspokoić rosnącego zapotrzebowania, szczególnie w krajach z ograniczoną infrastrukturą.

Polska, podobnie jak cała Unia Europejska, stoi przed wyzwaniem przyspieszenia transformacji gospodarczej, by dotrzymać kroku rynkom wschodzącym.

- Mimo szybkiego wzrostu udziału energii z OZE w krajowym miksie energetycznym, Polska wciąż pozyskuje znaczną część energii z paliw kopalnych. Generuje to liczne ryzyka - od wyższych cen energii związanych z kosztami uprawnień do emisji, przez powiększającą się lukę generacyjną po wyłączaniu starych bloków węglowych, po uzależnienie od importu paliw z zagranicy - czytamy w analizie KPMG.

Konsekwencje mogą być poważne. Wyższe koszty energii obniżą konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, a problemy z bezpieczeństwem dostaw mogą opóźniać rozwój gospodarczy.

- Jeżeli nie przyspieszymy tempa transformacji, możemy znaleźć się w sytuacji, w której stary system nie jest w stanie zaspokoić popytu, a nowy jeszcze nie jest gotowy - ostrzegają eksperci.

Zeszłoroczny raport Mario Draghiego, przygotowany dla Komisji Europejskiej, jasno wskazał, że Europa musi zwiększyć inwestycje i tempo transformacji, aby nie zostać w tyle za Azją i Ameryką Północną. Wysokie koszty pracy, regulacje środowiskowe, ceny uprawnień do emisji CO₂ i ograniczenia w przyłączaniu nowych źródeł do sieci - to bariery, które spowalniają rozwój sektora.

Eksperci zgodnie wskazują, że kluczowe dla Polski jest utrzymanie tempa inwestycji w OZE, ale także modernizacja sieci przesyłowych i rozwój magazynów energii.

- Nie możemy zapominać, że transformacja to nie tylko farmy wiatrowe i panele fotowoltaiczne, ale także efektywność energetyczna, magazyny energii i stabilna infrastruktura sieciowa - komentuje dla portalu strefabiznesu.pl Eliza Tymiańska, adwokat i Counsel w Praktyce doradztwa dla branży energetycznej w KPMG Law.

Jej zdaniem sukces transformacji zależy od uproszczenia procedur inwestycyjnych i stworzenia stabilnego otoczenia regulacyjnego.

- Tylko kompleksowe działania z uwzględnieniem potrzeb sektora pozwolą nam skutecznie przeprowadzić transformację energetyczną, nie ryzykując bezpieczeństwem energetycznym i konkurencyjnością gospodarki - dodaje Tymiańska.

Raport podkreśla również znaczenie dywersyfikacji portfela energetycznego i wdrażania technologii niskoemisyjnych jako kluczowych źródeł przewagi konkurencyjnej w nadchodzących dekadach. Polska ma potencjał, by stać się jednym z liderów transformacji w regionie, o ile utrzyma wysokie tempo inwestycji i wzmocni ramy prawne dla rozwoju nowoczesnej energetyki.