Pożary lasów w UE. Najgorsze lato w historii pomiarów

Jak wykazało odrębne badanie grupy World Weather Attribution przy Imperial College London, pogorszenie sytuacji z pożarami lasów w basenie Morza Śródziemnego jest bezpośrednio związane ze zmianami klimatu. Eksperci ostrzegają, że w przyszłości Europie prawdopodobnie grożą częstsze i silniejsze pożary.

Według danych Europejskiego Systemu Informacji o Pożarach Lasów (EFFIS) od początku tego roku do 26 sierpnia w Hiszpanii spłonęło ponad 400 000 hektarów. Wskaźnik ten jest ponad sześciokrotnie wyższy od średniej krajowej w analogicznym okresie od 2006 do 2024 roku. Ucierpiała również sąsiednia Portugalia: spłonęło tu 270 000 hektarów - prawie pięć razy więcej niż średnia dla tego samego okresu.

Łączna powierzchnia spalonego terenu na Półwyspie Iberyjskim wynosi w tym roku 684 000 hektarów, a większość tego obszaru spłonęła w ciągu zaledwie dwóch tygodni. Pożary dotknęły głównie obszary leśne na północy Portugalii i w północno-zachodnich regionach Hiszpanii - Galicji, Asturii i Kastylii-León. Ucierpiały obszary chronione, takie jak park narodowy Picos de Europa, a także główne szlaki sieci pielgrzymkowej Camino de Santiago, która w miesiącach letnich przyciąga zazwyczaj ponad 100 000 pielgrzymów.

Zmiany klimatyczne zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia warunków prowadzących do pożarów lasów. Pożary powodują jednocześnie większą emisję dwutlenku węgla do atmosfery, co prowadzi do ocieplenia klimatu.

Według danych UE, ilość CO2 wyemitowanego w wyniku pożarów w Hiszpanii w tym roku osiągnęła rekordowy poziom 17,68 mln ton. Jest to więcej niż całkowita roczna ilość emisji CO2 z pożarów lasów w tym kraju od 2003 r., kiedy to po raz pierwszy zaczęto rejestrować dane za pomocą satelitów. Dla porównania: jest to więcej niż całkowita roczna emisja CO2 całej Chorwacji w 2023 roku.

Ale nie tylko Półwysep Iberyjski ucierpiał: tego lata strażacy walczyli z ogniem w całej Europie. Według wyników ekspresowego badania przeprowadzonego przez grupę World Weather Attribution przy Imperial College London, zmiany klimatu spowodowane działalnością człowieka około 10-krotnie zwiększyły prawdopodobieństwo wystąpienia pożarów w Turcji, Grecji i na Cyprze. Według danych WWA, spowodowało to wzrost liczby ekstremalnych warunków pogodowych, które doprowadziły do pożarów, o 22%.

W Europie Południowej i Wschodniej do intensywnych pożarów lasów przyczynia się również wyludnienie obszarów wiejskich. W regionach w krajach takich jak Hiszpania i Portugalia coraz więcej młodych ludzi przenosi się do miast w poszukiwaniu bardziej dochodowej pracy. Niegdyś uprawiane grunty rolne są porzucone i zarośnięte, a bez nadzoru i pielęgnacji pasy przeciwpożarowe stają się bezużyteczne, co sprzyja powstawaniu nowych pożarów.

Pożary zawsze były ważnym elementem ekosystemów śródziemnomorskich i większość dzikiej przyrody przystosowała się do nich. Niektóre gatunki, na przykład królik iberyjski, korzystają z możliwości tego nowo odkrytego środowiska, a lokalne dęby korkowe mogą szybko zasiedlać spalone tereny.

Przez długi czas udawało się powstrzymywać coroczne pożary za pomocą specjalnych metod - kontrolowanego wypalania poszczególnych obszarów i usuwania roślinności. Nowe rośliny wyrastające na spalonej ziemi zazwyczaj kompensowały emisję dwutlenku węgla z pożarów lasów, ponieważ dwutlenek węgla ponownie gromadził się w roślinach i glebie. Jednak współczesne pożary lasów stały się bardziej rozległe, częste i niszczycielskie.