Siostry, które zrewolucjonizowały szachy. Świat je podziwiał

Teoria geniusza i poszukiwanie partnerki

László Polgár sformułował w młodości przekonanie że każde dziecko można wychować na wybitną jednostkę poprzez właściwe metody edukacyjne. Węgierski psycholog odrzucił popularne wówczas teorie o wrodzonym talencie i genetycznych predyspozycjach. Uważał że systematyczne ćwiczenia od najmłodszych lat oraz całkowite poświęcenie się wybranej dziedzinie prowadzą do osiągnięcia mistrzostwa w każdej działalności.

W 1965 roku László napisał list do czasopisma pedagogicznego, w którym przedstawił swoją teorię i szukał kobiety gotowej na udział w eksperymencie wychowawczym. Chciał znaleźć partnerkę życiową skłonną do poświęcenia się wspólnemu celowi stworzenia geniuszy poprzez odpowiednie metody edukacyjne. Plan zakładał rezygnację z tradycyjnego systemu szkolnego na rzecz intensywnego treningu w wybranej dziedzinie.

Klara Alberger, młoda nauczycielka z Ukrainy, odpowiedziała na ogłoszenie László i wyraziła chęć uczestnictwa w jego eksperymencie. Kobieta dzieliła przekonania przyszłego męża o możliwości kształtowania geniusza poprzez systematyczne ćwiczenia i poświęcenie. Po przeprowadzce na Węgry pobrali się w 1967 roku i rozpoczęli realizację ambitnych planów pedagogicznych.

László wybrał szachy jako idealną dziedzinę do testowania swojej teorii. Gra oferowała mierzalne kryteria sukcesu, międzynarodowy system rankingowy oraz możliwość obiektywnej oceny postępów. Dodatkowo szachy nie wymagały kosztownego sprzętu ani specjalnych warunków treningowych, co czyniło je dostępnymi dla rodziny o skromnych dochodach.

Wychowanie trzech arcymistrzyń

Susan urodziła się w 1969 roku jako pierwsza córka państwa Polgár i od czwartego roku życia rozpoczęła intensywne szkolenie szachowe. Rodzice zastąpili tradycyjną edukację szkolną domowym nauczaniem skoncentrowanym na szachach, matematyce i językach obcych. Susan spędzała codziennie kilka godzin przy szachownicy, rozwiązując zadania taktyczne i analizując partie mistrzów.

Już w wieku sześciu lat Susan wygrywała turnieje dla dorosłych, demonstrując niezwykły talent do gry. W 1982 roku jako trzynastolatka zdobyła tytuł mistrzyni świata juniorek, a rok później została najmłodszą arcymistrzynią w historii szachów. Susan udowodniła że kobiety mogą konkurować z mężczyznami na najwyższym poziomie, obalając stereotypy o rzekomej słabości płci żeńskiej w tej dyscyplinie.

Sofia, urodzona w 1974 roku, rozwinęła najbardziej spektakularny styl gry spośród trzech sióstr. Jej agresywne kombinacje i nieoczekiwane posunięcia przyniosły jej przydomek "artystki szachownicy". W wieku czternastu lat Sofia osiągnęła jeden z najlepszych wyników turniejowych w historii, wygrywając turniej w Rzymie z przewagą 8,5 punktu na 9 możliwych i pokonując kilku arcymistrzów.

Judit, najmłodsza z sióstr, urodzona w 1976 roku, przewyższyła osiągnięcia starszych córek już w dzieciństwie. W wieku pięciu lat pokonała pierwszego dorosłego przeciwnika, a w dziewiątym roku życia wygrywała z doświadczonymi arcymistrzami. Jej rozwój doprowadził do uzyskania tytułu arcymistrzyni w wieku piętnastu lat, co czyniło ją wówczas najmłodszą osobą w historii z tym tytułem.

Triumf Judit

Judit Polgár osiągnęła w wieku dwudziestu lat ósme miejsce w światowym rankingu szachistów, stając się najwyżej sklasyfikowaną kobietą w dziejach tej gry. Jej sukcesy obejmowały zwycięstwa nad wszystkimi mistrzami świata swojej epoki, w tym nad Garym Kasparowem, Vladimirem Kramnikiem i Anatolijem Karpowem. Judit udowodniła że przy odpowiednim treningu kobiety mogą konkurować z najsilniejszymi mężczyznami na równych zasadach.

Podczas Olimpiady Szachowej w Soczi w 2002 roku Judit poprowadziła reprezentację Węgier do złotego medalu, odnosząc spektakularny sukces w męskich zawodach. Jej gra charakteryzowała się niezwykłą kompletnością, łącząc głęboką wiedzę teoretyczną z intuicyjnym wyczuciem pozycji i błyskotliwymi kombinacjami. Przeciwnicy obawiali się jej agresywnego stylu i nieustępliwości w trudnych pozycjach.

W 2014 roku Judit zakończyła profesjonalną karierę jako aktywna zawodniczka, pozostając jednak zaangażowana w propagowanie szachów wśród młodzieży. Jej największym sukcesem było udowodnienie że płeć nie stanowi bariery w osiąganiu najwyższego poziomu w jakiejkolwiek dziedzinie intelektualnej.

Eksperyment László Polgára znalazł w jej osobie najdoskonalsze potwierdzenie słuszności założeń o możliwości kształtowania geniusza poprzez odpowiednie wychowanie.