Śląskie: Wielki architekt, który budował jak średniowieczny rzemieślnik

19 września przypada rocznica urodzin Stanisława Niemczyka, architekta, który był tak trudny do zaszufladkowania, że zaczęto nazywać go "polskim lub śląskim Gaudim". Twórca niezwykłych kościołów i osiedli przez całe życie pozostawał wierny idei, że architektura to przede wszystkim wspólnota. Jego projekty wyprzedzały epokę, a część z nich na trwałe zapisała się w historii Śląska.

Niemczyk (1943-2019) urodził się w Czechowicach-Dziedzicach, dorastał w cieniu Bielska-Białej, ukończył studia w Krakowie, ale całe życie zawodowe związał z Tychami. Pracował w Miastoprojekcie, a później prowadził własną pracownię. Projektował nie tylko kościoły, ale też osiedla mieszkaniowe, budynki handlowe i rekreacyjne. Wyróżniał się tym, że swoje świątynie wznosił w czynie społecznym razem z mieszkańcami i parafią.

Jego styl wymykał się prostym klasyfikacjom. Sięgał po cegłę, nawiązywał do gotyku i średniowiecznych miast, czerpał z natury i lokalnego kontekstu. To sprawiło, że porównywano go do Antonio Gaudiego, choć to porównanie krzywdzące i stereotypowe. Bo Niemczyk, jak i Gaudi, był jedyny w swoim rodzaju.

• Osiedle "Nad Jamną" w Mikołowie
  Powstało w latach 80. na pagórkowatym terenie blisko centrum Mikołowa. Postmodernistyczne osiedle łączy prefabrykację z cegłą i regionalnym kontekstem. Do dziś uznawane jest za wzór dobrze zaprojektowanej, humanistycznej architektury.

• Osiedle "Glinka" w Tychach
  Ceglana ikona Tychów, zaprojektowana na przełomie lat 70. i 80. Architektura harmonijnie łączy zabudowę z zielenią, wyprzedzając swoją epokę.

• Domki Ośrodka Wczasów Niedzielnych Paprocany (Tychy)
  Powstały w 1973 roku na podstawie projektu z 1969. Ich forma przypomina dwa odwrócone do siebie krzyże. Wpisane do rejestru zabytków za unikatowe podejście do architektury w lesie.

• Kościół pw. Ducha Świętego w Tychach
  Świątynia budowana w czynie społecznym od 1978 roku, z polichromiami Jerzego Nowosielskiego. To jedyny kościół w regionie z jego ikonami.

• Kościół pw. św. Franciszka i św. Klary w Tychach (tzw. Mały Asyż)
  Świątynia zaprojektowana na planie krzyża franciszkańskiego. Nawiązuje do średniowiecznej bazyliki św. Franciszka w Asyżu.

• Kościół Jezusa Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach
  Powstał na rzucie trójkąta. Trzy wieże symbolizują dwa tysiąclecia chrześcijaństwa i wejście w trzecie - współczesne, papieskie.
• Szkoła Podstawowa nr 51 z Oddziałami Integracyjnymi na Giszowcu (Katowice)
  Jedna z ważnych realizacji edukacyjnych w dorobku Niemczyka. Budynek wpisuje się w osiedlowy krajobraz Giszowca, łącząc funkcjonalność z humanistycznym podejściem do przestrzeni.

Stanisław Niemczyk był krytykiem modernizmu i idei Karty Ateńskiej. W swoich projektach szukał inspiracji w historii, naturze i duchowości. W 1998 roku otrzymał Honorową Nagrodę SARP. Do końca życia pozostał wierny rysunkowi odręcznemu i pracy blisko ludzi.