Ślub Jadwigi i Jagiełły. Uroczystość poprzedził skandal

Jadwiga została królem Polski w czasach, gdy było to dla kobiet praktycznie nieosiągalne. Jej ojciec król Polski i Węgier Ludwik Andegaweński sporo zapłacił, aby jedna z trzech jego córek mogła formalnie przejąć władzę nad Wisłą. Potężny władca miał bowiem świadomość, iż brak męskiego potomka może doprowadzić do utraty cennej korony przez jego ród.

Wobec powyższego Ludwik zdecydował się na wprowadzenie przywileju koszyckiego, który gwarantował polskiej szlachcie obniżenie podatków, wpływ na uchwalanie nowych danin, a także zwolnienie z części obowiązków wobec monarchii, takich jak utrzymywanie królewskiego dworu w czasie podróży władcy czy budowa lub naprawa zamków.

To było naprawdę dużo. Polskie rycerstwo w zamian podjęło bezprecedensową decyzję o przekazaniu korony dziedziczce Ludwika Andegaweńskiego.

Przed śmiercią król Ludwik wskazał na swoją następczynię w Polsce najstarszą z córek, Katarzynę. To właśnie jej nasza szlachta złożyła hołd po nadaniu przywileju koszyckiego. Dziewczynka zmarła jednak w wieku ośmiu lat. Gdyby historia potoczyła się inaczej, wraz z nią na polskim tronie najprawdopodobniej zasiadłby Francuz, książę Ludwik I Orleański.

Kolejną pretendentką była Maria, którą zaręczono, a wkrótce wydano za mąż za Zygmunta Luksemburskiego. Taki sojusz nie odpowiadał polskim możnowładcom. Wybór padł więc na Jadwigę. Ale to nie z nią prowadzono pertraktacje, lecz z jej matką – Elżbietą Bośniaczką, która początkowo opóźniała wysłanie Jadwigi do obcego kraju. Wskutek jednak zdecydowanych gróźb Polaków Elżbieta zmieniła swoje nastawienie, pozwalając Jadwidze wyjazd na północ od Karpat.

Koronacja Jadwigi odbyła się na Wawelu w 1384 roku. Mimo młodego wieku świeżo upieczona władczyni znała łacinę, niemiecki i zapewne czeski. Szybko też opanowała język polski. Rozpoczął się proces poszukiwań godnego kandydata na jej męża.

Ostatecznie polskie rycerstwo uznało, że ze względu na sytuację panującą w Europie najlepszym kandydatem na męża Jadwigi będzie książę litewski Jagiełła. Unia Korony i Litwy przyniosłaby obopólne korzyści i rozwiązała problem ewentualnych konfliktów granicznych. Aby sojusz stał się realny, należało przeprowadzić symboliczny chrzest Litwy, ostatniego już pogańskiego kraju w Europie.

Małżeństwu Jadwigi z Jagiełłą towarzyszył jednak międzynarodowy skandal. Jadwiga w wieku czterech lat zawarła tzw. ślub dziecięcy z Wilhelmem Habsburgiem, z którym zaręczono ją jeszcze w kołysce. W owych czasach było to normalną praktyką.

Takie śluby wzmacniały polityczne sojusze, ale nie były ważne bez pożycia cielesnego. Z tym czekano do ukończenia przez dziewczynkę dwunastego roku życia (w przypadku chłopców wiek ten wynosił czternaście lat).

Pod wpływem nacisków Habsburgów matka Jadwigi zmieniła zdanie. Postanowiła, że córka powinna dopełnić ślubów z Wilhelmem. Niedoszły małżonek pojawił się nawet w Krakowie, ale panowie krakowscy nie wpuścili go na Wawel.

Równie romantyczny, co bajkowy opis tych wydarzeń pozostawił kronikarz Jan Długosz: "Królowa Jadwiga raz po raz schodziła z zamku z orszakiem rycerzy i swoich dziewcząt do klasztoru św. Franciszka w Krakowie i w refektarzu tegoż klasztoru pocieszała się tańcami ze wspomnianym księciem austriackim Wilhelmem, nader jednak skromnie i z największym umiarem".

Jak dalej kreśli z rozmachem ten sam autor, gdy pewnego dnia okazało się, że brama do miasta została zamknięta, Jadwiga chwyciła w rozpaczy topór, aby ją otworzyć, jednak podskarbi wielki koronny Dymitr z Goraja powstrzymał ją przed tym krokiem, a zrozpaczony i porzucony Wilhelm powrócił do domu.

Długosz miał wielki wpływ na późniejszy wizerunek władczyni. Według jego przekazu panowie krakowscy przekonali zrozpaczoną Jadwigę, żeby wyszła za Litwina "nie dla dogodzenia żądzy i rozkoszom ciała, ale by zapewnić wzrost wiary chrześcijańskiej i pokój wśród chrześcijan".

Kronikarz nie był przychylny Jagielle, ale bardzo cenił Jadwigę i starał się opisać ją w jak najlepszym świetle.

Habsburgowie i Krzyżacy jeszcze długo formułowali zastrzeżenia co do prawomocności małżeństwa. Sprawę zakończył dopiero papież.

Ślub Jadwigi i Jagiełły poprzedziła słynna unia w Krewie, a następnie chrzest przyszłego małżonka.

Małżeństwo zawarto 18 lutego 1386 roku. Kilka tygodni później przeprowadzono koronację Władysława Jagiełły. Biorąc ślub z Władysławem, Jadwiga mogła mieć dwanaście lub maksymalnie czternaście lat. Nie udało się tego ostatecznie ustalić, ale pewne jest, że na pewno była jeszcze dziewczynką.

Niniejszy tekst stanowi fragment książki dr Agnieszki Jankowiak Maik "Historia, której nie było" (Kraków 2022).