Sypiała, z kim chciała. Polska feministka, która lubiła szokować

Wczesne lata i droga do świata sztuki

Maria Morska przyszła na świat w 1895 roku w Kaliszu. Czas dzieciństwa spędziła za granicą, ucząc się w angielskiej szkole z internatem. Edukacja w Wielkiej Brytanii odegrała ważną rolę w ukształtowaniu jej niezależności, tak odmiennej od modelu typowego dla polskich kobiet początku XX wieku.

Na scenie teatralnej pojawiła się tuż przed wybuchem I wojny światowej, debiutując w prestiżowym teatrze krakowskim. W tym samym czasie wyszła za mąż za wybitnego matematyka Bronisława Knastera, co od początku łączyło ją z intelektualnym środowiskiem akademickim.

Po przenosinach do Warszawy szybko zdobyła publiczne uznanie jako wyjątkowa wykonawczyni poezji i jedna z najbardziej charakterystycznych osobowości artystycznych tamtego okresu.

W kręgu Skamandrytów i artystycznej bohemy

Po zakończeniu wojny Morska stała się stałą bywalczynią warszawskich kawiarni literackich, m.in. legendarnego lokalu Pod Picadorem. W środowisku młodych poetów i krytyków funkcjonowała jako jedyna kobieta traktowana równorzędnie w męskim kręgu. Jej osoba przyciągała uwagę – uchodziła za inspirację wielu utworów i była nazywana muzą twórców związanych z nurtem Skamandra.

Intensywne życie towarzyskie przekształciło się w sieć skomplikowanych relacji, nierzadko wykraczających poza typowe konwenanse. W kręgach artystycznych otwarcie mówiło się o jej bliskich związkach z kobietami, co w konserwatywnej Polsce budziło liczne komentarze.

Jednym z najsilniejszych emocjonalnie epizodów była intensywna przyjaźń z Anną Iwaszkiewiczową, która wspominała Morską w swoich dziennikach z niezwykłą szczerością i tęsknotą.

Publicystyka i walka o prawa kobiet

Od początku lat 30. Morska kierowała swoją energię także w stronę działalności publicystycznej. W prasie społeczno-kulturalnej publikowała teksty dotyczące sytuacji politycznej w Europie oraz konsekwencji rodzących się totalitaryzmów. Jej felietony, podpisywane męskim pseudonimem, wyróżniały się przenikliwością, ale także silnym ładunkiem emocjonalnym.

W tym samym okresie współtworzyła organizację zajmującą się reformą obyczajów i prawem do świadomego macierzyństwa. Działania takie były rewolucyjne, ponieważ w Polsce lat 30. rozmowa o seksualności kobiet i planowaniu rodziny była tematem tabu. Morska publicznie zabierała głos w obronie kobiet prześladowanych przez systemy autorytarne i wykorzystywanych ekonomicznie.

Burzliwe życie osobiste i ostatnie lata

Jej życie prywatne pozostawało przedmiotem nieustannego zainteresowania otoczenia. W czasie wojny znalazła się we Lwowie, gdzie mieszkała wspólnie ze swoim pierwszym mężem oraz nowym partnerem, lekarzem Hermanem Rubinrautem.

Taka sytuacja wywoływała powszechne zdumienie i liczne oceny moralne, a jej emocjonalne wybory były nieustannie komentowane przez środowisko literackie.

Po zakończeniu wojny powróciła do Warszawy. Ostatnie miesiące życia naznaczone były samotnością, zmęczeniem i psychicznym wyczerpaniem po doświadczeniach okupacji. Zmarła w maju 1945 roku, oficjalnie wskutek zawału serca, choć wśród znajomych długo krążyły niepotwierdzone domysły dotyczące przyczyn jej śmierci.