Te choroby są zagrożeniem dla ziemniaków

Uprawa ziemniaków nie jest trudna, mogą się za nią zabrać nawet właściciele działki czy warzywnika. Młode ziemniaki wykopuje się wiosną, dojrzałe bulwy konkretnych odmian są gotowe do zbioru już na przełomie sierpnia i września. Na wykopki odmian późnych można czekać nawet do przełomu września i października.

Dane Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wskazują, że w 2024 r. powierzchnia upraw przekroczyła 192 tys. ha, tegoroczna może być jeszcze większa. Ziemniaki od zawsze są podstawą polskiej kuchni, z nich powstają kluski, placki, babki, są też bazą do chipsów, frytek czy produkcji spirytusu. O ile popyt jest, o tyle producenci alarmują, że ceny są za niskie w stosunku do pracy i kosztów włożonych w uprawę.

Jednym z problemów, z jakim zmagają się rolnicy posiadający na polach ziemniaki, są choroby. Niektóre atakują na etapie wegetacji, niektóre bliżej zbiorów. Obecność patogenów może znacząco obniżyć plony.

Do najczęstszych chorób ziemniaków należą:

• zaraza ziemniaczana,
• alternarioza,
• bakterioza pierścieniowa.

Nie bez znaczenia jest też działanie szkodników, m.in. mątwika ziemniaczanego i stonki ziemniaczanej.

Zaraza ziemniaczana dotyka nie tylko ziemniaki, może być również zagrożeniem dla pomidorów. Pierwsze objawy widać już latem, na liściach pojawiają się plamy, na początku jasne, z czasem ciemniejące. Rozwojowi grzybów sprzyja wilgotność, a ich obecność wysusza liście, na kolejnym etapie atakuje bulwy, które w trakcie zbiorów mogą gnić. Najlepszą metodą zwalczania jest przezorność. Czyste pole, bez chwastów i resztek pożniwnych zmniejsza ryzyko rozwoju choroby. Wielu rolników wskazuje, że także zmianowanie ma wpływ na lepszą kondycję upraw.

- Zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin do zwalczania zarazy ziemniaka należy wykorzystywać w pierwszej kolejności metody niechemiczne - przypomina Podkarpacki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale.

Co ważne, porażonych ziemniaków lepiej nie przechowywać, środek także zacznie gnić i choroba przeniesie się na kolejne bulwy. Takich okazów nie wykorzystuje się też jako sadzeniaków.

Jeśli wystąpią objawy porażenia, często konieczne jest użycie środków ochrony roślin. Porażone rośliny trzeba usunąć, żeby nie rozprzestrzeniać zarazy.

Kolejną chorobą grzybową, groźną dla ziemniaczanego pola, jest alternarioza. Podobnie, jak zaraza, zaczyna atakować od liści. Można wyróżnić dwa rodzaje grzybów, jedne powodują brunatną plamistość liści, drugie suchą. Pierwsze zmiany na liściach widać już w czasie kwitnienia, najpierw są to nieregularne lamki, z upływem czasu rosną i osłabiają roślinę. Na etapie wzrostu także miąższ może być zainfekowany, w efekcie bulwy będą miały brunatne wgłębienia i nie będą nadawały się do zbioru.

Jak zwalczać alternariozę? Tu również istotna jest profilaktyka. Zaleca się rolnikom stosowanie płodozmianu i wybieranie sprawdzonych odmian, odpornych na zmieniające się warunki pogodowe, m.in. ciepłe zimy czy nawalne deszcze. W określonych przypadkach można sięgnąć po środki ochrony roślin.

Dolnośląska Izba Rolnicza wskazuje w jednej z publikacji, że rozwój choroby w ciągu ostatnich lat nabiera tempa, dotyka nie tylko ziemniaki, ale inne gatunki roślin. Sprzyjają jej wysoka wilgotność powietrza, naprzemiennie z suszą i wysokimi temperaturami.

Chorobą, która też sieje spustoszenie na plantacjach, jest bakterioza pierścieniowa. Widać m.in. żółkniecie liści, częściej jednak przebiega bezobjawowo i trudno ją zauważyć na wczesnym etapie. Wykrycie obliguje do utylizacji całego materiału siewnego, a rolnik jest stratny finansowo.

Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła uwagę, że problem może wpłynąć na dalszy stan produkcji ziemniaka w Polsce i zmusić rynek do importu sadzeniaków. Jeszcze w wakacje działacze zaapelowali do resortu rolnictwa o m.in. przywrócenie systemu odszkodowań dla gospodarstw dotkniętych bakteriozą, pobieranie próbek z pola, nie z magazynu i możliwość odwołania się od wyników badań. Ministerstwo przypomniało, że w tym roku wprowadzono już dwa rozporządzenia ułatwiające: skrócenie wymogów badań do uzyskania statusu miejsca produkcji wolnego od bakteriozy, obniżenie o 90 proc. opłat za badania bulw ziemniaka przeznaczonych do sadzenia. W planach jest także prowadzenie prac nad kolejnymi rozwiązaniami dla rynku ziemniaka.