Toruń: Zamek po nowemu. W weekend będzie tu wielka, teatralna uczta

Przypomnijmy, że rok temu zarządcą Zamku Dybowskiego - po decyzji prezydenta Torunia Pawła Gulewskiego - została Toruńska Agenda Kulturalna. To druga warownia, którą ta instytucja ma pod opieką. Od kilku lat zajmuje się Zamkiem Krzyżackim

W przypadku XV-wiecznej warowni na toruńskim lewym brzegu Wisły pierwszym zadaniem TAK było powstrzymanie jej niszczenia i uporządkowanie. Udało się te cele osiągnąć.

- Skończyły się dewastacje w Zamku Dybowskim, w tym malowanie napisów na murach, co przed ponad rokiem było wielkim problemem. Został rozwiązany dzięki zamontowaniu i przy nim kamer monitoringu - podkreśla Krystian Kubjaczyk, dyrektor TAK.

Z murów zamku usunięto wspomniane napisy. Wyczyszczone zostało ich lico w ramach prac konserwatorskich. Zabezpieczona została także wieża bramna, by podczas deszczu woda nie lała się na mury. W ramach robót ziemnych zabezpieczono obiekt.

- Ten etap porządków zakończyliśmy przed wakacjami, by udostępnić zamek organizatorom różnych wydarzeń - mówi Krystian Kubjaczyk.

Jednym z tych wydarzeń będzie festiwal "Klasyka na Zamku" zaplanowany na piątek, sobotę i niedzielę 25, 26 i 27 lipca. W murach Zamku Dybowskiego, mający siedzibę w Warszawie, Teatr Klasyki Polskiej wystawi "Zemstę", spektakle "Król i caryca" oraz "Bajka nie tylko o smoku". Organizatorem wydarzenia jest działająca w powiecie toruńskim Fundacja Kraj Wspaniały.

- Scena stanie wewnątrz zamku, przy jednej ze ścian, na podwyższeniu. Aktorzy będą się na niej pojawiać w sposób niespodziewany dla widzów. Zaplecze dla nich znajdzie się przy zamku, od strony Wisły. Na widowni będzie 600 miejsc siedzących. Scenografię, oprócz typowo teatralnej, stanowić będą mury zamku. Wyeksponuje je oświetlenie i gra świateł. Będzie także nagłośnienie - wyjaśnia Mariusz Balcerowicz z Fundacji Kraj Wspaniały.

Bilety na festiwalowe spektakle można kupić poprzez stronę internetową fundacji fundacjakrajwspanialy.pl. Jeśli nie zostaną wyprzedane, do nabycia będą przed przedstawieniami. Do Zamku Dybowskiego najlepiej wybrać się pieszo lub autobusami MZK, z których trzeba wysiąść na przystankach na placu Armii Krajowej. Prowadząca do warowni droga zostanie oznakowana i oświetlona.

Oto program festiwalu "Klasyka na Zamku":

• piątek 25 lipca, godzina 21 - "Zemsta" według Aleksandra Fredry, w obsadzie m.in.: Jarosław Gajewski (Cześnik Raptusiewicz), Dariusz Kowalski (Rejent Milczek), Monika Pawlicka (Klara), Cezary Łukaszewicz (Wacław), Łukasz Lewandowski (Papkin), Henryk Gołębiewski (Mularz);
• sobota 26 lipca, godzina 21 - "Król i caryca", dramat historyczny o romansie carycy Katarzyny Wielkiej i króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, na podstawie ich listów, z Haliną Rowicką i Jerzym Zelnikiem w obsadzie;
• niedziela 27 lipca, godzina 15 - "Bajka nie tylko o smoku", muzyczno-poetycki spektakl dla dzieci i dorosłych według Ireneusza Iredyńskiego.

- Prezentacją tej klasyką chcemy upamiętnić tysiąclecie koronacji pierwszych królów Polski - dodaje Mariusz Balcerowicz.

Kolejnym wydarzeniem na Zamku Dybowskim będzie zaplanowany na sobotę 2 sierpnia piknik dla rodzin, organizowany przez Polską Akcję Humanitarną. 9 i 10 sierpnia odbędzie się tu Festiwal Muzyki Elektronicznej Ko-Bity vol.7. 29 i 30 sierpnia na Zamek Dybowski zawita kino plenerowe.

Zamek Dybowski jest na co dzień dostępny dla zwiedzających. Warto dodać, że na prace porządkowe w tym miejscu Toruńska Agenda Kulturalna zdobyła dofinansowanie unijne. Dzięki temu uporządkowano zieleń w warowni i wokół niej. Z murów zamku zostały usunięte porastające je rośliny. Przez ostatnie dni trwa koszenie trawy. Powstała dokumentacja pomiarowo-rysunkowa Zamku Dybowskiego i jego model 3D, a także ekspertyzy ornitologiczna i chiropterologiczna.

- W dalszym etapie porządków na zamku wykonane zostaną między innymi badania geofizyczne i archeologiczne. Na ich realizację również chcemy zdobyć dofinansowanie. Wyniki badań posłużą do dyskusji o przyszłości Zamku Dybowskiego. W ramach konsultacji ze specjalistami będziemy się zastanawiać, czy udostępnić piwnice i szczyt obiektu, a także czy odkopać fosę - wyjaśnia Krystian Kubjaczyk.

W planach jest również wykonanie drenażu dziedzińca zamku i montaż systemu odwodnienia murów, postawienie pawilonu z toaletą, montaż tzw. małej architektury (ławki i kosze na śmieci), zakup małej, mobilnej sceny. Poprawiona ma zostać droga do warowni. Między innymi nią wytyczona zostanie historyczna ścieżka edukacyjna łącząca Zamek Krzyżacki i Zamek Dybowski. Powstać ma aplikacja mobilna dla zwiedzających zamek.

Przypomnijmy, że Zamek Dybowski został zbudowany w latach 20. XV wieku z inicjatywy króla Władysława Jagiełły. W sąsiedztwie jego murów bardzo szybko rozwijało się miasto Nieszawa, które miało być konkurencją dla krzyżackiego Torunia. W 1431 roku zamek został zdobyty, a miasto spustoszone przez siły krzyżacko-toruńskie. Po pokoju w Brześciu Kujawskim Krzyżacy musieli oddać zamek Polakom. Lata największej świetności warownia przeżywała w czasach króla Kazimierza Jagiellończyka. Ten monarcha podpisał tutaj, w 1454 roku, statuty nieszawskie, które stały się fundamentem demokracji szlacheckiej. Często gościł na zamku. W 1476 roku urodziła się tu jedna z jego córek - Anna.

Zamek został mocno zniszczony podczas wojen szwedzkich. Z kolei podczas wojen napoleońskich, w 1813 roku, przed nacierającą na Toruń armią rosyjską bronił się tu niewielki oddział francuski.

Potem przez długie lata zamek niszczał, popadał w ruinę i zapomnienie. Na początku XXI wieku miasto, do którego należy, postanowiło go wynajmować. Świetnym pomysłem wydawało się udostępnienie zamku Muzeum Motoryzacji i Techniki z Otrębusów pod Warszawą. Jego plany wobec zamku jednak nie wypaliły. Mocno go ożywił kolejny dzierżawca - fundacja Zamek Dybów i Gród Nieszawa. Z powodów organizacyjnych i finansowych z czasem wycofała się jednak z zamku. Umowa z kolejnym dzierżawcą, mająca obowiązywać do 2040 roku, została rozwiązana w ubiegłym roku. Powodem był brak odpowiedniej opieki nad zamkiem, który był oszpecany napisami wykonanymi sprayem. W lipcu 2024 roku zaczęła ją sprawować TAK.