Traktują zwolnienie lekarskie jak urlop. ZUS zabiera zasiłki

W 2024 roku ZUS na Pomorzu i Kujawach przeprowadził 35,3 tys. kontroli zwolnień lekarskich, w wyniku których zakwestionowano ponad 2 tys. świadczeń chorobowych na łączną kwotę 2 mln 733 tys. zł. W pierwszym kwartale br. przeprowadzono 8 tys. kontroli, a 415 świadczeń na kwotę 658,5 tys. zł zostało cofniętych i wstrzymanych.

W większości przypadków osoby na zwolnieniu zostały przyłapane na pracy zarobkowej.

- Wśród ujawnionych przypadków niewłaściwego wykorzystywania zwolnień lekarskich szczególnie wyróżnia się sytuacja osoby, która przebywając na zwolnieniu aktywnie uczestniczyła w działaniach ratowniczo-gaśniczych Ochotniczej Straży Pożarnej nie informując komendanta OSP o swojej niezdolności do pracy - opowiada Krystyna Michałek, regionalny rzecznik ZUS województwa kujawsko-pomorskiego.

Zasiłek straciła też m.in. mieszkanka regionu, która świadczyła w trakcie zwolnienia usługi fryzjerskie w  domu oraz ta, która wykonywała manicure w salonie. Inna pracownica świadczyła pracę w kwiaciarni swojego pracodawcy twierdząc, że skróciła zwolnienie mimo, że lekarz nie dokonał żadnych zmian ani nie anulował wystawionego zaświadczenia. Kolejna osoba pobierając świadczenie rehabilitacyjne pracowała w sklepie prowadzonym przez członka rodziny. Inny ubezpieczony, przebywając na zwolnieniu, podpisał umowę zlecenie i sędziował mecze sportowe. Wszystkie te osoby straciły zasiłek chorobowy.

Pozbawione go też zostały osoby, które po ustaniu zatrudnienia pobierały zasiłek i brały udział w procesach rekrutacyjnych. Pieniądze musiał też oddać mężczyzna, który mimo formalnego zwolnienia wyjechał na wakacje do Kenii oraz odbył inne podróże zagraniczne.

- Czas przebywania na zwolnieniu lekarskim nie jest okresem, który można wykorzystywać według własnego uznania, jak ma to miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego. Jego podstawowym celem jest powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do pracy - zaznacza Krystyna Michałek, regionalny rzecznik ZUS województwa kujawsko-pomorskiego.

Jak dodaje, ubezpieczony, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby, może jedynie wykonywać podstawowe czynności życia codziennego oraz te związane z jego stanem zdrowia, takie jak wizyta u lekarza, wyjście do apteki czy zrobienie niezbędnych zakupów spożywczych.

Zgodnie z przepisami, ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres kontrolowanego zwolnienia, jeśli w tym czasie wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z przeznaczeniem. W takich przypadkach Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeśli już zostało ono wypłacone – nakazuje jego zwrot.

W 2024 roku w województwie kujawsko-pomorskim, dzięki przeprowadzonym kontrolom oraz obniżeniu świadczeń po ustaniu zatrudnienia, do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło niemal 11,7 mln zł, a w pierwszym kwartale 2025 roku - ponad 4 mln zł.

ZUS prowadzi dwa rodzaje kontroli zaświadczeń lekarskich. Pierwsza dotyczy prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Kontrolę tę przeprowadzają lekarze orzecznicy ZUS, którzy weryfikują, czy ubezpieczony rzeczywiście jest niezdolny do pracy oraz czy wystawione zaświadczenie lekarskie jest zasadne.

Druga kontrola dotyczy prawidłowości wykorzystywania zwolnień. Polega ona na sprawdzeniu, czy osoba korzystająca z L4 wykorzystuje je zgodnie z jego celem, tj. czy nie podejmuje pracy ani innych działań mogących utrudniać powrót do zdrowia.

- Kontrole prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą również przeprowadzać pracodawcy zatrudniający powyżej 20 osób - informuje Krystyna Michałek.

Osoby chore idąc na zwolnienie lekarskie powinny pamiętać, aby podać lekarzowi aktualny adres, pod którym będą przebywać w czasie chorobowego. Jest to bardzo ważne, bo nieusprawiedliwiona nieobecność chorego w domu w trakcie kontroli wykorzystywania zwolnienia lekarskiego może być przyczyną odmowy prawa do zasiłku chorobowego. A jeśli zasiłek został już wypłacony, to ZUS może zażądać jego zwrotu.

Pamiętajmy o tym, że adres pobytu może być inny niż zamieszkania, zameldowania czy adres, który figuruje w naszej dokumentacji medycznej. Zdarza się, że w trakcie zwolnienia potrzebujemy opieki innych osób i dlatego na czas rekonwalescencji przenosimy się do rodziny. Jeśli zmieniamy miejsce pobytu już po wystawieniu e-ZLA, to musimy w ciągu 3 dni zgłosić tę zmianę do pracodawcy i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.