Uczelnie w kryzysie. Lęk i stres dotyczą większości studentów

"Między 30 a 65 proc. studentów odczuwa objawy zaburzeń lękowych, a ponad 30 proc. kadry akademickiej doświadcza różnych form zaburzeń zdrowia psychicznego" - podał w czwartek na sejmowej komisji wiceminister nauki Andrzej Szeptycki. Eksperci wskazywali, że przyczyną problemów jest chroniczne niedofinansowanie nauki.

Podczas czwartkowego (4 grudnia 2025) posiedzenia sejmowej Komisji Edukacji i Nauki wiceminister przedstawił informację na temat działań resortu dotyczących kondycji psychicznej i wsparcia dobrostanu w środowisku akademickim.

Podsumował zlecone przez resort badania Uniwersytetu SWPS, z których wynika, że "W Polsce od 30 do 65 proc. studentów odczuwa objawy zaburzeń lękowych, a z depresją zmaga się ponad 20 proc. studentów." Problemy dotykają także innych grup:

"Ok. 20 proc. doktorantów doświadcza wysokiego nasilenia niepokoju i bezsenności, a ok. 31 proc. kadry akademickiej zmaga się z różnymi formami zaburzeń psychicznych". Wiceminister podsumował, że "wskaźniki te są wyższe niż w innych krajów na świecie".

Szeptycki powiedział, że MNiSW w latach 2024-2026 na projekty w zakresie dobrostanu psychicznego w środowisku akademickim przeznaczyło łącznie 5,5 mln zł. Wymienił, że wśród finansowanych inicjatyw jest m.in. program "Strefa Komfortu", realizowany we współpracy z Parlamentem Studentów RP (PSRP).

"W ramach tej inicjatywy zrealizowano w tym roku m.in. 1600 bezpłatnych cykli psychoterapii dla studentów." Szeptycki wspomniał też o programie Krajowej Rady Doktorantów "PhDWell" dla doktorantów.

Według obecnego na posiedzeniu komisji prof. Wojciecha Dragana, przewodniczącego Komitetu Psychologii PAN, "W Polsce co piąty pracownik akademicki doświadcza silnego wypalenie zawodowego, a szczególnie obciążone są: osoby na wczesnym etapie kariery, kobiety, osoby łączące różne role, zatrudnione na krótkoterminowe umowy."

"Skala problemów wyraźnie pokazuje, że to kwestie o charakterze strukturalnym, a nie indywidualnym" - powiedział.

Wśród czynników strukturalnych, które stanowią jego zdaniem "rdzeń problemów", wymienił "przeciążenie obowiązkami, brak wsparcia instytucjonalnego, niepewność zatrudnienia, nieadekwatną liczbę etatów, presję ewaluacyjną."

Powoływał się jednak na badania środowiska akademickiego z innych krajów, z których wynika, że jest światełko w tunelu. "Wszędzie tam, gdzie zasoby rosną, dobrostan również rośnie" - podsumował.

Dr hab. Łukasz Gawęda, prof. Instytutu Psychologii PAN, zaapelował o systemowe zmiany, wskazując na konieczność zwiększenia nakładów na naukę do poziomu 3 proc. PKB. Stwierdził, że bez tego wzrostu "fatalny dobrostan będzie się pogłębiał."

Psycholog dr hab. Łukasz Okruszek, prof. IP PAN, wspomniał o warunkach życia doktorantów. Ocenił, że "niepewne zatrudnienie i prekaryjne warunki pracy skazują doktorantów na samotność i przyczyniają się do problemów w zdrowiu psychicznych."

Skwitował to gorzko: "Nie jest tak, że możemy to załatwić owocowym czwartkiem czy treningiem mindfulness."

Dr hab. Janusz Uriasz, przewodniczący Polskiej Komisji Akredytacyjnej (PKA), zauważył, że "jednym z przejawów problemów z kondycją psychiczną studentów jest duży odsiew studentów, którzy odchodzą ze studiów na 1. roku." Podkreślił też "konieczność objęcia opieką studentów zagranicznych oraz kształcących się zdalnie."

Szymon Łakomy z Parlamentu Studentów RP powołał się na badania PSRP, z których wynikło, że "Większość studentów odnosi się pozytywnie do korzystania z pomocy psychologicznej." Sposób, w jaki zorganizowana jest pomoc psychologiczna na uczelniach - ocenił dobrze. "Negatywnie jednak oceniany wsparcie interwencyjne w sytuacjach kryzysowych, udzielane w ciągu tygodnia od zgłoszenia" - podsumował.