Włodzimierz Wielki. Książę, który miał harem większy niż sułtanowie

Pogańskie żony

Źródła historyczne wymieniają kilka żon Włodzimierza pochodzących z różnych krajów. Najsłynniejszą z nich była Rogneda z Połocka, córka księcia Rogwołoda, którą Włodzimierz poślubił po krwawym podboju jej ojczystego grodu. Związek ten powstał w dramatycznych okolicznościach – księżniczka odmówiła poślubienia Włodzimierza jako syna służącej, co wywołało jego gniew i agresję militarną przeciwko Połockowi.

"Powieść minionych lat" opisuje, jak Włodzimierz zabił Rogwołoda wraz z jego synami, a następnie zgwałcił Rognedę na oczach jej rodzicówy przed zmuszeniem jej do małżeństwa. Ten dramatyczny epizod ilustruje brutalność ówczesnych praktyk dynastycznych, gdzie związki małżeńskie służyły przede wszystkim celom politycznym. Z tego małżeństwa narodziło się sześcioro dzieci: czterech synów (Iziasław, Mścisław, Jarosław i Wsewołod) oraz dwie nienazwane córki.

Włodzimierz miał również dwie bezimienne czeskie żony. Pierwsza urodziła mu syna Wyszesława, który w młodości rządził Nowogrodem jako najstarszy spadkobierca. Druga żona czeska była matką Światosława i Mścisława – tego ostatniego część historyków identyfikuje z późniejszym Mścisławem Czernihowskim, księciem Tmutorakania.

Kolejną żoną była Bułgarka, której dziećmi byli Boris i Gleb – przyszli święci męczennicy. Historycy spierają się, czy pochodziła z Bułgarii naddunajskiej, czy z Bułgarii nadwołżańskiej. Ten związek pokazywał zainteresowanie Włodzimierza nawiązaniem relacji z ludami turkijskimi i ich politycznymi strukturami na południu i wschodzie od Rusi.

Konkubiny i praktyki pogańskie

Przed przyjęciem chrześcijaństwa Włodzimierz utrzymywał ogromny harem złożony z 800 nałożnic. Konkubiny mieszkały nie tylko w Kijowie, ale również w jego wiejskiej rezydencji w Berestowie. Taka liczba kobiet była nawet jak na ówczesne standardy niezwykła i świadczyła o bogactwie oraz potędze władcy. Praktyka ta była typowa dla pogańskich elit, gdzie wielożeństwo i konkubinat stanowiły oznaki statusu społecznego.

Thietmar z Merseburga, współczesny kronikarz, opisywał Włodzimierza jako "niezwykłego rozpustnika" i podkreślał skalę jego aktywności seksualnej. System konkubinatu służył nie tylko zaspokajaniu potrzeb władcy, ale również tworzeniu politycznych powiązań z różnymi rodami i plemionami. Wiele z tych kobiet pochodziło prawdopodobnie z rodzin wpływowych bojarów i lokalnych przywódców.

Po śmierci swojego brata Jaropołka w 978 roku Włodzimierz przejął również jego żonę – bezimienną Greczynkę, która wcześniej była mniszką. Ta kobieta, uprowadzona przez ojca Włodzimierza Światosława podczas wojen w Bułgarii i poślubiona Jaropełkowi, urodziła Światopełka – późniejszego pretendenta do tronu kijowskiego. Przypadek ten pokazuje, jak władcy traktowali kobiety jako elementy dziedzictwa politycznego.

Przemiana po chrzcie i małżeństwo z Anną

Przełomowym momentem w życiu intymnym Włodzimierza było małżeństwo z bizantyńską cesarzówną Anną Porfirogenetką w 988 roku. Anna była siostrą cesarza Bazylego II Bułgarobójcy i córką Romana II – pierwszą cesarską córką "urodzoną w purpurze", która poślubiła barbarzyńskiego władcę. To małżeństwo wymagało od Włodzimierza przyjęcia chrześcijaństwa i porzucenia pogańskich praktyk związanych z wielożeństwem.

Związek z Anną miał ogromne znaczenie polityczne – Włodzimierz udzielił pomocy wojskowej Bizancjum w stłumieniu buntu Bardasa Fokasa i Bardasa Sklerosa w zamian za rękę cesarzówny. Małżeństwo to wyniosło Ruś Kijowską do rangi równorzędnego partnera Cesarstwa Bizantyńskiego i otworzyło drogę do intensywnej chrystianizacji państwa.

Po śmierci Anny w 1011 roku Włodzimierz zawarł jeszcze jedno małżeństwo –prawdopodobnie z wnuczką cesarza Ottona Wielkiego. Historyk Mikołaj Baumgarten zidentyfikował ją jako córkę hrabiego Kuno von Oenningen, możliwie przez córkę Ottona zwaną Rechlinką Otoną. Z tego związku narodziła się Dobroniega Maria, która około 1040 roku poślubiła Kazimierza Odnowiciela, księcia polskiego.

Nieustalona tożsamość matek

Kilkoro dzieci Włodzimierza nie zostało jednoznacznie przypisanych konkretnym matkom. Dotyczy to synów Stanisława Smoleńskiego i Sudysława Pskowskiego – tego ostatniego, który przeżył wszystkich swoich braci i zmarł dopiero w 1063 roku. Prawdopodobnie byli oni synami różnych konkubin lub mniej znaczących żon, których imiona nie zostały zapisane w kronikach.

Również córka Przedsława, którą w 1018 roku uprowadził Bolesław Chrobry podczas najazdu na Kijów, oraz Przemysława, poślubiona według węgierskich źródeł księciu Władysławowi Łysemu z dynastii Arpadów, nie mają ustalonej tożsamości matek. Te luki w źródłach pokazują, jak selektywne były ówczesne kroniki w zapisywaniu informacji o kobietach i dzieciach.