Zaplanowano to 4 lata temu i nic. PGG ot tak przesuwa łączenie kopalń

Zgodnie z harmonogramem przedstawionym jesienią ubiegłego roku, 1 lipca 2025 r. miało nastąpić wydzielenie pierwszej „oznaczonej części zakładu górniczego” z ruchu Bielszowice i formalne przekazanie jej do likwidacji. Dotyczyć to miało dwóch peryferyjnych szybów w rejonie Pawłów Górny. W lipcu 2026 r. planowano wydzielić i przekazać do likwidacji partię Centralną ruchu Bielszowice.

Takie wydzielenia i przekazania do likwidacji są kluczowe, ponieważ umożliwiają uruchomienie pakietu osłon socjalnych przewidzianego w projekcie nowelizacji ustawy. Mowa tu o jednorazowych odprawach pieniężnych, urlopach górniczych oraz urlopach dla pracowników zakładów przeróbczych. PGG konsekwentnie podkreśla, że nikt w związku z restrukturyzacją nie straci pracy – każda osoba chętna do dalszego zatrudnienia w spółce ma mieć taką możliwość.

Początkowe plany PGG zakładały, że w pierwszym etapie zmian (do końca 2025 r.) zatrudnienie w kopalni Ruda zmniejszy się z ponad 5 tys. do około 4,4 tys. osób. Po wejściu w życie nowelizacji ustawy, spółka ma zweryfikować te założenia, a o szczegółach będą na bieżąco informowani pracownicy kopalni i strona społeczna.

Pierwotnie, zgodnie z zapisami umowy społecznej, PGG zamierzała połączyć ruchy Halemba i Bielszowice już z początkiem 2023 roku Ich odrębne funkcjonowanie przedłużono jednak do końca 2025 roku ze względu na wzrost popytu na węgiel po eskalacji wojny w Ukrainie. Zgodnie z umową społeczną, kopalnia Ruda, funkcjonując już jako jeden zakład, ma zostać wygaszona w 2034 r.

PGG dotychczas zastrzegała, że brak nowelizacji ustawy uniemożliwiał szczegółowe informowanie o instrumentach osłonowych dla górników chcących odejść z pracy. Obecne przepisy stanowią, że operatorem likwidacji zakładu górniczego jest wyłącznie Spółka Restrukturyzacji Kopalń, co blokuje możliwość działań przez PGG.

Główne założenia projektu nowelizacji ustawy to umożliwienie finansowania świadczeń dla pracowników likwidowanych zakładów górniczych bezpośrednio z dotacji budżetowych. Co istotne, likwidacja kopalń będzie mogła być prowadzona przez samych przedsiębiorców górniczych (którzy również otrzymają na ten cel państwowe dotacje), a nie wyłącznie przez SRK.

W toku konsultacji projektu wpłynęły liczne uwagi, m.in. dotyczące rozszerzenia narzędzia urlopów górniczych, zwiększenia wartości jednorazowych odpraw przy zachowaniu ich nieopodatkowania, czy rozszerzenia katalogu dotacji na likwidację kopalń o oznaczone części zakładów i zbędny majątek.

W odpowiedzi na te uwagi, w opublikowanej pod koniec kwietnia wersji projektu, zwiększono wartość jednorazowych odpraw ze 120 tys. zł do 170 tys. zł, a w toku ostatnich uzgodnień zaproponowano ich zwolnienie od podatku dochodowego. Rozszerzono również możliwość stosowania urlopów górniczych na wszystkie zakłady spółek objętych Nowym Systemem Wsparcia (PGG, Południowy Koncern Węglowy, Węglokoks Kraj), a nie tylko na te likwidowane. Długość urlopów pozostała niezmieniona: do czterech lat dla pracowników dołowych i do trzech lat dla pracowników przeróbki.

Projekt przewiduje także umożliwienie przekazywania (jako darowizny) zbędnych nieruchomości i ruchomości przedsiębiorcom górniczym na cele publiczne lub na budowę i utrzymywanie systemów odwadniania zlikwidowanych zakładów, na rzecz szerokiego katalogu podmiotów publicznych. Co więcej, nowelizacja zakłada możliwość wydobywania metanu z pokładów węgla kamiennego przez wszystkie przedsiębiorstwa górnicze bez konieczności uzyskania koncesji.

Resort przemysłu zakłada, że nowelizacja ustawy wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Badanie przeprowadzone w grudniu 2024 r. wśród pracowników PGG wykazało, że 13 tys. z około 36 tys. zatrudnionych jest gotowych odejść z pracy pod warunkiem uzyskania atrakcyjnych odpraw lub urlopów górniczych i przeróbkarskich, co pokazuje znaczenie nowych przepisów dla przyszłości górnictwa.