Zapomniane bohaterki. Siostry, które pomogły złamać Enigmę

Patricia Davies (z domu Owtram) i jej młodsza siostra Jean Argles dorastały w Bolton w hrabstwie Lancashire. Ich ojciec, Cary Owtram, był oficerem i właścicielem przędzalni bawełny, a matka Dorothy prowadziła dom. W latach 30. rodzina przyjęła pod swój dach dwie żydowskie uchodźczynie z Austrii, od których Patricia nauczyła się niemieckiego – umiejętność ta miała okazać się kluczowa kilka lat później.

Kiedy w 1939 roku wybuchła wojna, Patricia miała zaledwie 16 lat, a Jean była jeszcze młodsza. Ich ojciec został wcielony do armii i trafił do japońskiej niewoli po upadku Singapuru.

W domu pozostały kobiety, które postanowiły nie być biernymi świadkami historii. Patricia po ukończeniu szkoły wstąpiła do Women’s Royal Naval Service (WRNS), a Jean – do First Aid Nursing Yeomanry (FANY), elitarnej jednostki współpracującej z brytyjskim wywiadem.

W 1942 roku Patricia Davies podpisała Official Secrets Act i rozpoczęła służbę jako lingwistyczny operator nasłuchów WRNS. Po intensywnym szkoleniu z zakresu przechwytywania i transkrypcji niemieckich komunikatów radiowych, została skierowana do tajnych stacji nasłuchowych, tzw. Y stations, rozsianych wzdłuż brytyjskiego wybrzeża.

Jej pierwsza placówka znajdowała się w Yorkshire, później służyła także w Lyme Regis i Dover, gdzie miała zaledwie 21 lat podczas lądowania w Normandii.

Praca polegała na całodobowym nasłuchiwaniu niemieckich transmisji z okrętów i baz morskich, transkrypcji zakodowanych wiadomości i przekazywaniu ich do Bletchley Park. Patricia jako jedna z nielicznych kobiet awansowała na starszego podoficera marynarki.

Po wojnie została zaproszona do pracy przy tłumaczeniach dokumentów dla Naczelnego Dowództwa Aliantów pod wodzą generała Eisenhowera, a nawet otrzymała propozycję pracy przy procesach norymberskich.

Jean, zainspirowana starszą siostrą, dołączyła do FANY w Londynie w 1943 roku. Tam podpisała Official Secrets Act i po krótkim szkoleniu została przydzielona do Special Operations Executive (SOE), gdzie zajmowała się dekodowaniem wiadomości od agentów działających za linią wroga.

Pracowała w tajnej siedzibie przy Baker Street, gdzie jej zadaniem było codzienne łamanie ręcznie zmienianych szyfrów. Szybko awansowała na liderkę zmiany i została wysłana do Kairu, a następnie do Włoch i Austrii, gdzie wspierała alianckie siatki wywiadowcze i partyzantów.

Jej praca polegała na dekodowaniu informacji o ruchach wojsk, zapasach amunicji i leków oraz koordynacji działań partyzanckich w Grecji i we Włoszech. Po wojnie Jean pracowała jako doradca zawodowy na uniwersytecie w Lancaster i angażowała się w pomoc uchodźcom.

Praca Patricii i Jean była częścią znacznie szerszego zjawiska – udziału kobiet w brytyjskim wywiadzie. W Bletchley Park i siłach pomocniczych służyły tysiące młodych kobiet, które zasiadały przy maszynach i analizowały kody. Jedną z nich była Mavis Batey, która w wieku 19 lat złamała włoski kod Enigmy marynarki wojennej, co umożliwiło Brytyjczykom rozgromienie włoskiej floty w bitwie o przylądek Matapan w marcu 1941 roku.

Wszystkie te kobiety obowiązywała żelazna dyskrecja – podpisanie Official Secrets Act oznaczało całkowite milczenie, nawet wobec rodziny. Po wojnie wiele z nich wróciło do zwykłego życia, nie mogąc ujawnić nawet najbliższym, czym się zajmowały. Dopiero po dekadach, gdy tajemnice Bletchley Park zostały odtajnione, zaczęto doceniać ich rolę.

Najbardziej niezwykłym aspektem historii sióstr Davies jest fakt, że przez całą wojnę – i przez wiele lat po niej – nie wiedziały o swoim udziale w tajnych operacjach. Każda z nich przysięgła milczenie, nie dzieląc się nawet z najbliższymi szczegółami swojej pracy. Dopiero po upływie dekad, gdy zaczęto ujawniać kulisy działań Bletchley Park i SOE, Patricia i Jean odkryły, że obie należały do elitarnego grona łamaczy kodów.

Wspólnie napisały książkę "Codebreaking Sisters: Our Secret War", w której opisały nie tylko techniczne aspekty swojej pracy, ale także emocjonalne konsekwencje życia w cieniu tajemnicy.

Po wojnie Patricia Davies została dziennikarką i producentką telewizyjną, współtworząc takie programy jak "University Challenge" czy "The Sky at Night". Otrzymała liczne wyróżnienia, w tym francuską Legię Honorową i honorowe członkostwo w Somerville College w Oksfordzie. Jean Argles pracowała jako doradca zawodowy i angażowała się w działalność społeczną aż do emerytury.

Obie siostry dożyły sędziwego wieku, a ich wspomnienia stały się bestsellerami i inspiracją dla kolejnych pokoleń kobiet. Jean zmarła w 2023 roku, a Patricia – dziś już stulatka – wciąż opowiada o roli kobiet w wojnie i konieczności doceniania ich wkładu.