Złota klatka dla sułtana. Największe upokorzenie Osmanów

Starcie dwóch drapieżników

Pod koniec XIV wieku Imperium Osmańskie rosło w siłę. Bajazyd I, zwany Błyskawicą, nie znał umiaru w ekspansji. Podbijał Bałkany, podporządkował sobie niemal całą Anatolię, rzucił wyzwanie chrześcijańskiej Europie, a nawet oblegał Konstantynopol.

Wydawało się, że nic nie stanie mu na drodze. Ale na wschodzie czekał Timur Chromy. Wojownik, którego imię budziło grozę od Indii po Bliski Wschód.

Timur nie miał w sobie krwi mongolskich chanów, ale przyjął ich styl wojowania. Wzorem Czyngis-chana budował imperium, które opierało się na strachu i totalnej destrukcji. Tam, gdzie pojawiał się jego wojsko, zostawały ruiny i rzeki krwi. Gdy Osmanowie zaczęli zagarniać ziemie, które Timur uważał za swoje, konflikt stał się nieunikniony.

Marsz na Ankarę

Początkowo Timur próbował negocjacji. Wysyłał listy pełne pogróżek i wyzwisk, ale Bajazyd nie zamierzał się ugiąć. Co więcej, schronienia u niego szukali wrogowie Timura, co było równoznaczne z wypowiedzeniem wojny.

Timur odpowiedział natychmiast na te działania. Przekroczył góry Armenii i w błyskawicznej kampanii wdarł się do Anatolii. W 1400 roku zdobył Sivas i kazał wymordować kilka tysięcy jeńców, grzebiąc ich żywcem. Bajazyd w odpowiedzi porzucił oblężenie Konstantynopola i ruszył na wschód.

Latem 1402 roku Timur dotarł pod Ankarę i zajął kluczowe źródła wody. W tym momencie Osmanowie byli już na straconej pozycji – w palącym słońcu i bez dostępu do wody ich siły słabły z godziny na godzinę.

Bitwa pod Ankarą (1402)

28 lipca 1402 roku obie armie stanęły naprzeciw siebie pod Ankarą. Bajazyd miał około 85 000 żołnierzy, w tym elitarnych janczarów, ciężkozbrojnych spahisów i bałkańskie posiłki. Ale jego siły były wycieńczone i podzielone.

Timur dysponował natomiast blisko 140 000 ludzi. Jego armia składała się z doświadczonych łuczników konnych, walczących za pieniądze najemników i słoni bojowych zdobytych w Indiach.

Początkowo Osmanowie rzucili do ataku swoją ciężką kawalerię. Ale Timur przygotował dla nich pułapkę. Mongolscy łucznicy konni zasypali osmańskie oddziały gradem strzał, a następnie zepchnęli ich wprost na własne linie. Gdy walki trwały w najlepsze, część wojsk anatolijskich nagle przeszła na stronę Timura. Wtedy szala zwycięstwa zaczęła się przechylać na rzecz Timura.

Serbscy rycerze pod wodzą Stefana Lazarevicia walczyli z determinacją, wielokrotnie przebijając się przez szeregi wroga. Ale to nie wystarczyło. Osmanowie byli otoczeni, a Timur wykonał decydujący cios, spychając Bajazyda w śmiertelną pułapkę.

Upadek sułtana Bajazyda

Bajazyd walczył do upadłego. Gdy zdał sobie sprawę, że nie ma ucieczki, próbował wycofać się, ale jego koń potknął się i upadł.

Timur wziął sułtana do niewoli, gdzie – według legendy – przetrzymywał w klatce niczym dzikie zwierzę. Inne źródła mówią, że sułtan był traktowany z szacunkiem, ale jego upokorzenie było nieuniknione.

Kilka miesięcy później Bajazyd zmarł w niewoli. Najprawdopodobniej wskutek choroby albo rozpaczy po doznanej wcześniej klęsce pod Ankarą.

Następstwa bitwy pod Ankarą

Imperium Osmańskie zostało rzucone na kolana. Po śmierci Bajazyda wybuchła wojna domowa między jego synami. Przez 11 lat Osmanowie byli podzieleni, a ich imperium stało na krawędzi zagłady. Gdyby Timur nie umarł w 1405 roku, Osmanowie najprawdopodobniej nigdy by się nie podnieśli.

Ale historia miała inne plany. W 1413 roku Mehmed I pokonał swoich braci i odbudował państwo. Osmanowie powrócili – silniejsi i bardziej zdeterminowani niż kiedykolwiek. Kilka dekad później ich armie ponownie oblegały Konstantynopol. I tym razem nikt ich nie zatrzymał!

Literatura uzupełniająca:

·       Inalczik H., Imperium Osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006.

·       Rek S., Ankara 1402, Warszawa 2019.