Zobacz, co wykrywa badanie Holtera. EKG tego nie wychwyci

Badanie elektrokardiograficzne (EKG) metodą Holtera to metoda diagnostyki kardiologicznej, która polega na ciągłym, całodobowym monitorowaniu i rejestrowaniu pracy serca w naturalnych, codziennych warunkach pacjenta. Jest to bezinwazyjne badanie, które pozwala na wykrycie nieprawidłowości w rytmie serca, które nie występują stale i mogłyby zostać przeoczone podczas krótkiego, standardowego badania EKG.

Od zwykłego EKG wykonywanego w gabinecie lekarskim różni się przede wszystkim czasem trwania, warunkami badania i celem. Zwykłe EKG to krótkie, nieinwazyjne badanie, które trwa zaledwie kilka minut. Pacjent leży spokojnie na leżance, a na jego klatce piersiowej, ramionach i nogach umieszczane są elektrody, które rejestrują aktywność elektryczną serca.

Celem tego badania jest zarejestrowanie pracy serca w danym, konkretnym momencie. Jest przydatne do diagnozowania nagłych problemów, takich jak zawał serca, ostre niedokrwienie mięśnia sercowego czy niektóre zaburzenia rytmu, które występują stale lub w trakcie samego badania.

Natomiast badanie Holtera polega na ciągłym monitorowaniu pracy serca przez dłuższy okres, zazwyczaj 24 godziny, a w niektórych przypadkach nawet 48 godzin lub dłużej. Pacjentowi zakłada się niewielkie, przenośne urządzenie (rejestrator) połączone z kilkoma elektrodami przyklejonymi do klatki piersiowej. Głównym celem Holtera EKG jest zarejestrowanie aktywności serca w codziennych, naturalnych warunkach także w czasie snu, stresu czy aktywności fizycznej. Pozwala to na wychwycenie nieregularności, które nie występują w gabinecie lekarskim.

W trakcie badania pacjent jest proszony o prowadzenie dzienniczka, w którym zapisuje godziny i okoliczności pojawienia się niepokojących objawów, takich jak kołatanie serca, duszność, zawroty głowy czy ból w klatce piersiowej. Po zakończeniu badania lekarz analizuje zapis z urządzenia i zestawia go z notatkami pacjenta, co pozwala na postawienie precyzyjnej diagnozy.

Głównym celem badania Holtera jest wychwycenie sporadycznych, przemijających arytmii (zaburzeń rytmu serca), które pojawiają się tylko w określonych momentach, np.:

• podczas wysiłku fizycznego,
• w nocy (podczas snu),
• w sytuacjach stresowych,
• podczas odpoczynku.

Analiza zapisu w połączeniu z notatkami pacjenta pozwala lekarzowi na postawienie trafnej diagnozy i podjęcie decyzji o dalszym leczeniu. Badanie Holtera wykrywa przede wszystkim zaburzenia rytmu serca (arytmie) takie jak:

• bradykardia - zbyt wolne bicie serca (poniżej 60 uderzeń na minutę),
• tachykardię - zbyt szybkie bicie serca (powyżej 100 uderzeń na minutę),
• migotanie przedsionków - bardzo szybki i nieregularny rytm serca, który jest jednym z głównych czynników ryzyka udaru mózgu,
• dodatkowe skurcze (ekstrasystole) - pojedyncze, przedwczesne skurcze serca, które mogą być odczuwane jako "przeskakiwanie" lub "kołatanie",
• bloki serca - zaburzenia przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu,
• niedokrwienie mięśnia sercowego - może ono świadczyć o chorobie wieńcowej. Epizody te mogą być bezobjawowe (tzw. "ciche" niedokrwienie) lub towarzyszyć im objawy takie jak ból w klatce piersiowej, duszności, czy dławica piersiowa. Zmiany w zapisie EKG, np. obniżenie odcinka ST, mogą sugerować niedotlenienie serca.

Lekarz kieruje na badanie Holtera serca, gdy podejrzewa sporadyczne lub przemijające problemy z rytmem serca, których nie da się wykryć podczas krótkiego, standardowego EKG wykonywanego w gabinecie. Badanie to jest szczególnie przydatne, gdy pacjent zgłasza objawy, które mogą, ale nie muszą, być związane z pracą serca.

• niewyjaśnione omdlenia i zasłabnięcia,
• częste bóle i zawroty głowy,
• uczucie kołatania serca, nierównego bicia,
• ból w klatce piersiowej,
• duszności, zwłaszcza te pojawiające się w nocy lub podczas wysiłku,
• przewlekłe zmęczenie o nieznanej przyczynie,
• monitorowanie po zawale,
• podejrzenie niedokrwienia serca,
• ocena leczenia farmakologicznego lub za pomocą rozrusznika serca,
• diagnostyka arytmii - w przypadku podejrzenia migotania przedsionków, bradykardii (zbyt wolny rytm serca) lub tachykardii (zbyt szybki rytm serca), które nie są stałe.

Na badanie Holtera kieruje zazwyczaj lekarz kardiolog, ale skierowanie może wystawić także lekarz rodzinny lub internista, zwłaszcza gdy pacjent zgłasza objawy sugerujące problemy z sercem. Na badanie pacjent zgłasza się do gabinetu lekarskiego lub laboratorium (najczęściej do poradni kardiologicznej). Technik medyczny lub pielęgniarka przygotowuje skórę pacjenta, oczyszczając i odtłuszczając miejsca, w których zostaną przyklejone elektrody, zazwyczaj na klatce piersiowej. U mężczyzn może być konieczne zgolenie włosów, aby zapewnić lepszy kontakt elektrod ze skórą.

Na klatce piersiowej pacjenta, a w niektórych przypadkach również na ramionach, umieszcza się kilka małych elektrod (plastry z przewodami). Elektrody te są połączone z niewielkim, przenośnym urządzeniem - rejestratorem Holtera. Rejestrator jest niewielkich rozmiarów i pacjent nosi go przy sobie, zazwyczaj w specjalnym etui na pasku przy biodrze, na ramieniu lub zawieszony na szyi.

Pacjent wraca do domu i prowadzi swoje codzienne życie. Może chodzić do pracy, uprawiać umiarkowany wysiłek fizyczny, spać, jeść - wszystko, co robi na co dzień. Przez następne 24 godziny (lub dłużej, w zależności od zaleceń lekarza), urządzenie nieustannie rejestruje impulsy elektryczne serca. W trakcie badania pacjent jest proszony o prowadzenie dzienniczka aktywności. Powinien w nim notować godziny i rodzaj wykonywanych czynności (np. wysiłek fizyczny, sen, stres, odpoczynek), a przede wszystkim momenty, w których odczuł jakiekolwiek objawy, takie jak kołatanie serca, zawroty głowy, ból w klatce piersiowej czy duszność.

Po upływie wyznaczonego przez lekarza czasu pacjent wraca do gabinetu, gdzie urządzenie jest zdejmowane. Dane z rejestratora są następnie przenoszone do komputera i analizowane przez lekarza kardiologa w zestawieniu z notatkami pacjenta.

Interpretacja wyników badania Holtera serca jest zadaniem dla lekarza kardiologa, który analizuje kompleksowo cały zapis, biorąc pod uwagę stan zdrowia pacjenta, jego objawy oraz prowadzone leczenie. Pacjent, który odbiera wynik, znajdzie tam wiele fachowych terminów, jednak zrozumienie kilku podstawowych wskaźników może pomóc w lepszym przygotowaniu się do wizyty u lekarza.

Wyniki badania Holtera są zazwyczaj przedstawione w formie raportu, który zawiera m.in.:

• Średnie HR: Wskazuje, jaka była średnia liczba uderzeń serca na minutę w ciągu całego monitorowania.
• Maksymalne HR: Informuje o najwyższym zarejestrowanym tętnie, często z podaną godziną i okolicznością (np. wysiłek fizyczny, stres).
• Minimalne HR: Podaje najniższe tętno, zwykle osiągane podczas snu. Wartość poniżej 60 uderzeń na minutę to bradykardia, a poniżej 40 uderzeń może być niepokojąca.
• Opis arytmii (zaburzeń rytmu serca): Jest to kluczowa część raportu. Lekarz szuka i opisuje wszelkie nieregularności, takie jak: ekstrasystole (dodatkowe skurcze) opisane jako "VES" (ventricular extrasystole) lub "SVES" (supraventricular extrasystole); tachykardie, bradykardie, migotanie przedsionków.
• Ocena zmian w odcinku ST: Zmiany w tym odcinku zapisu EKG mogą wskazywać na niedokrwienie mięśnia sercowego. Raport podaje, ile razy i na jak długo wystąpiło obniżenie lub uniesienie odcinka ST, co może sugerować chorobę wieńcową.

Analiza raportu należy jednak tylko i wyłącznie do lekarza kardiologa, który nie opiera się wyłącznie na liczbach. Lekarz zestawia zapis EKG z dzienniczkiem pacjenta. Jeśli pacjent odnotował kołatanie serca o 14:00, a zapis EKG z tego momentu wykazuje serię dodatkowych skurczów, diagnoza jest znacznie łatwiejsza.

Specjalista bierze pod uwagę także wiek pacjenta, historię chorób, inne schorzenia (np. cukrzyca, nadciśnienie) i przyjmowane leki, które mają ogromny wpływ na interpretację wyników badania Holtera i ostateczną diagnozę.

Badanie Holtera można zrobić na NFZ. W takim przypadku niezbędne jest skierowanie od lekarza. Skierowanie to najczęściej wystawia lekarz kardiolog, ale w przypadku braku dostępności specjalisty, może je również wystawić lekarz rodzinny, jeśli uzna to za konieczne.

Po otrzymaniu skierowania, pacjent zapisuje się na badanie w placówce, która ma podpisaną umowę z NFZ. Należy pamiętać, że czas oczekiwania na badanie na NFZ może być zróżnicowany w zależności od placówki i regionu.

Jeśli zależy Ci na szybkiej diagnozie lub nie masz skierowania, badanie Holtera możesz wykonać także prywatnie. Ceny różnią się w zależności od placówki medycznej, miasta oraz czasu trwania monitorowania. Średnia cena badania Holtera EKG (24h) to ok. 200-250 zł. Ceny mogą się jednak wahać od około 100 zł (w mniejszych ośrodkach) do nawet 500 zł lub więcej (w dużych, specjalistycznych klinikach).

Warto mieć na uwadze, że niektóre placówki oferują dłuższe monitorowanie (48h, 72h, a nawet 7 dni), co wiąże się z odpowiednio wyższą ceną. Przed zapisaniem się na badanie zawsze warto sprawdzić dokładny cennik wybranej placówki.