Wyzwania regulacyjne i perspektywy rozwoju preparatów mikrobiologicznych w Polsce

„Jeżeli mówimy o grupach preparatach, to mówimy generalnie o trzech dużych grupach – środki ochrony roślin, mikrobiologiczne produkty nawozowe i makroorganizmy” – mówi Małgorzata Flaszka, Zastępca Dyrektora, Departament Hodowli i Ochrony Roślin, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

W Polsce zarejestrowanych jest około 52–55 mikrobiologicznych środków ochrony roślin, podczas gdy całkowita liczba takich środków wynosi około 1800. Oznacza to, że preparaty biologiczne stanowią zaledwie niewielki odsetek dostępnych produktów na rynku.

Rejestracja tych preparatów odbywa się zgodnie z unijnymi regulacjami, w tym rozporządzeniem (WE) nr 1107/2009, które określa zasady wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin.

„Prowadziliśmy bardzo uproszczoną procedurę, obniżyliśmy koszt rejestracji i wprowadziliśmy szybką opłatę symboliczną – 500 zł w porównaniu do 12 tysięcy zł przy klasycznej procedurze” – dodaje Flaszka.

Mikrobiologiczne środki ochrony roślin obejmują preparaty zawierające bakterie, grzyby, wirusy lub ich metabolity.

Makrobiologiczne środki ochrony roślin, takie jak drapieżne i pasożytnicze owady, roztocza czy nicienie, nie są w Polsce objęte procedurą rejestracyjną. W 21 państwach członkowskich UE takie preparaty są dopuszczone do obrotu, co stawia Polskę w opóźnionej pozycji.

„Makroorganizmy natomiast pozostają w Polsce w dużej mierze nieuregulowane, co rodzi pytania o przyszłe kierunki legislacyjne” – mówi Flaszka.

Brak krajowej rejestracji skutkuje ograniczoną kontrolą oraz niemożnością korzystania z dopłat w ramach ekoschematów, takich jak Biologiczna uprawa czy Integrowana produkcja roślin.

Od wielu lat obserwujemy systematyczny wzrost zainteresowania produktami mikrobiologicznymi – począwszy od ich zastosowania w nawożeniu i poprawie żyzności gleby, aż po wspieranie odporności roślin oraz ich prawidłowego rozwoju.

Choć obecnie większość dostępnych preparatów biologicznych to nawozowe produkty mikrobiologiczne, a nie biologiczne środki ochrony roślin, kierunek rozwoju jest wyraźny – mikrobiologia stanowi przyszłość rolnictwa. Wspólnie z naszymi klientami dostrzegamy wyraźne korzyści płynące z ich stosowania, zarówno w kontekście efektywności, jak i dbałości o glebę oraz środowisko.

Preparaty mikro- i makrobiologiczne mają ogromny potencjał w regeneracji gleby, budowaniu odporności roślin oraz ograniczaniu stosowania chemicznych środków ochrony. Dlatego tak istotne są zmiany regulacyjne, które ułatwią ich rejestrację i legalizację, a także systemowe mechanizmy wsparcia, zachęcające rolników do wdrażania tych innowacyjnych rozwiązań.

Jako firma z ponad 35-letnim doświadczeniem, obserwujemy znaczącą ewolucję podejścia do rolnictwa – od intensywnej chemizacji po coraz bardziej świadome i zrównoważone praktyki. Mikroorganizmy nie są już tylko alternatywą, lecz realnym wsparciem w budowaniu zdrowych, odpornych i wysokowydajnych upraw – podkreśla Monika Figlewska, Chemirol Biologiczny.

Od 15 marca 2025 roku obowiązują nowe zasady ekoschematów. Zmieniono nazwę ekoschematu „Biologiczna ochrona upraw” na „Biologiczna uprawa” i rozszerzono zakres wsparcia o nawozowe produkty mikrobiologiczne. Do tej pory wsparcie przysługiwało wyłącznie rolnikom stosującym biologiczne środki ochrony roślin. Nowe przepisy precyzują wymagania oraz kwoty dopłat, jakie rolnicy mogą otrzymać za stosowanie innowacyjnych technologii w uprawach.

Rolnicy w 2025 roku mogą otrzymać wsparcie w przypadku stosowania:

• mikrobiologicznych środków ochrony roślin wpisanych do rejestru Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
• nawozowych produktów mikrobiologicznych zawartych w wykazie IUNG.

Kwoty dopłat w 2025 roku:

• 22,47 euro/ha – stosowanie nawozowych produktów mikrobiologicznych,
• 89,89 euro/ha – stosowanie mikrobiologicznych środków ochrony roślin.

Na poziomie UE planowane są działania mające na celu zwiększenie dostępności środków biologicznych. Komisja Europejska zapowiada uproszczenia procedur rejestracyjnych, co powinno ułatwić wprowadzanie preparatów biologicznych na rynek. Pakiet legislacyjny ma zostać opublikowany jesienią 2025 roku i odpowiada na potrzeby państw członkowskich zgłaszane od kilku lat.

W Polsce administracja dąży do uproszczenia procedur rejestracyjnych oraz wprowadzenia jednoznacznych definicji prawnych dla różnych typów preparatów biologicznych.

Preparaty mikrobiologiczne i makrobiologiczne to przyszłość ochrony roślin. Wprowadzenie nowych dopłat i rozszerzenie ekoschematów w 2025 roku stwarza realne wsparcie finansowe dla rolników, poprawia jakość gleby i plonów oraz popularyzuje innowacyjne technologie. Jednocześnie uproszczenie procedur rejestracyjnych i dostosowanie przepisów do standardów UE pozostaje kluczowe dla dalszego rozwoju tego segmentu rynku.