Hipotermia - zimno, które potrafi zabić. Tak uratujesz siebie i innych przed wychłodzeniem

Standardowa temperatura ciała człowieka wynosi około 36,6 stopni Celsjusza. Jeżeli przebywa on długo na zimnie, jego tzw. centralna temperatura spada poniżej 35 stopni. Wtedy zaczynamy mówić o hipotermii. Ciało traci ciepło, a organizm nie nadąża z jego produkcją.

Dziwne, ale prawdziwe: nawet brak kurtki może przyczynić się do hipotermii. Krzysztof Wiśniewski, ratownik medyczny, specjalista pielęgniarstwa ratunkowego, zarazem kierownik Działu Organizacji Usług Medycznych i Szkoleń w Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy, mówi o tym, kto jest narażony na wychłodzenie.

- To przede wszystkim osoby w kryzysie bezdomności, które przebywają na ulicach lub żyją w pustostanach, gdzie temperatura otoczenia jest bardzo niska. Ci ludzie często są wyniszczeni, wygłodzeni, obciążeni chorobami, w złym stanie higienicznym, nieodpowiednio ubrani. Większość z nich jest również po spożyciu alkoholu.

Kto mieszka w nieogrzewanym domu, bo np. nie ma pieniędzy na węgiel, ten też jest w niebezpieczeństwie. Seniorom hipotermia także zagraża.

- Są to osoby starsze, czyli powyżej 80. roku życia, głównie samotnie mieszkające, przewlekle chore i leżące przewlekle w łóżku. Starsi państwo ubierają się nieodpowiednio do warunków atmosferycznych. Nie palą w piecach z powodu oszczędności, ale też zapominają o ogrzewaniu na skutek demencji starczej czy choroby Alzheimera.

Kolejną grupę stanowią dzieci (bardziej odczuwają efekty zimna niż dorośli), a do następnej należą ludzie narażeni na bezpośredni kontakt z zimnem - np. zanurzeni w zimnej wodzie. Wówczas, kiedy np. ktoś wpadnie do wody po załamaniu taflli lodu.

Ratownik wyjaśnia, po czym można rozpoznać wychłodzenie.

- To m.in. zimna skóra (centralizacja krążenia, ciepło magazynowane jest tylko w narządach wewnętrznych), często dłonie, stopy i twarz są nadmiernie blade lub sine - tłumaczy. - Pojawia się gęsia skórka, która jest naturalną ochroną organizmu przed zimnem. W wyniku kurczenia się mięśni, jakie znajdują się u podstawy mieszków włosowych, między wyprostowane włosy dostaje się powietrze. Wówczas tworzy się warstwa chroniąca przed zimnem, natomiast ogrzane powietrze zatrzymuje się pomiędzy włosami.

Dreszcze to jakby dalsza obrona organizmu przez wychłodzeniem. - Dreszcze zwiększają produkcję ciepła o ponad 50 procent, ale utrzymują się jedynie przez około 4-6 godzin, czyli do wyczerpania zapasów energetycznych - wskazuje Krzysztof Wiśniewski. - Jest to proces energochłonny i może powodować dodatkowo hipoglikemię, a więc spadek poziomu glukozy we krwi.

Inne objawy wychłodzenia to apatia, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia mowy, zaburzenia świadomości, senność, utrata przytomności (brak reakcji na głos czy dotyk), sztywność rąk i nóg, zwolnienie akcji serca i oddechu. W najgorszych sytuacjach dochodzi do nagłego zatrzymania krążenia (NZK).

Jeśli widzisz osobę z takimi objawami, jak najszybciej wezwij zespół ratownictwa medycznego pod numerem 112 lub 999. Jeśli pacjent nie wymaga pomocy medycznej, powiadom tylko Straż Miejską (tel. 986) lub Policję (tel. 997).

Szybka reakcji uratuje komuś życie. Nie pozwól osobie wychłodzonej wykonywać gwałtownych ruchów, nie stawiaj siłą na nogi.

- Gwałtowne poruszanie powoduje, że zimna krew z obwodu (z rąk i nóg) dostaje się do mięśnia sercowego, powodując zaburzenia rytmu serca, które mogą doprowadzić do nagłego zatrzymanie krążenia - podkreśla nasz rozmówca. - Jeśli jesteś w stanie (albo poproś świadków zdarzenia) przenieś osobę, najlepiej w pozycji poziomej do ciepłego pomieszczenia, chociażby pobliskiego sklepu, apteki. Zdejmij z niej mokrą i zimną odzież. Ubierz osobę wychłodzoną w ciepłe, suche rzeczy. Może to być twoja kurtka i czapka, twój koc z samochodu lub z domu . Zastosuj ogrzewanie warstwowe, a więc np. folia - koc -folia. Tak naprawdę powietrze między tymi warstwami jest dopiero właściwą izolacją. Trzeba okryć całe ciało osoby wyziębionej nie tylko z wierzchu. Podłóż koc pod grzbiet tej osoby, czyli izoluj ją od podłoża. Nie zapominaj o ochronie głowy, rąk i stóp, ponieważ tam ciepło ucieka najszybciej.

Niektórzy myślą, że wódka albo piwo pomagają się rozgrzać. - To mit - dodaje Wiśniewski. - Alkohol powoduje tylko pozorne rozgrzanie. Tak naprawdę hamuje dreszcze i odwadnia.

Jeżeli osoba jest świadoma, podawaj jej ciepłe, ale nie gorące mocno słodkie napoje, np. herbatę. Nie dawaj nic do jedzenia. Jeśli masz pakiety grzewcze, a więc ogrzewacze, połóż je na klatkę piersiową tej osoby, włóż pod pachy i w pachwiny. - Jeśli chory będzie nieprzytomny, nie będzie miał prawidłowego oddechu (oceniaj oddech przez 60 sekund) oraz oznak krążenia. Wtedy rozpocznij resuscytację krążeniowo oddechową w algorytmie: 30 uciśnięć klatki piersiowej potem dwa oddechy ratownicze - informuje specjalista pielęgniarstwa ratunkowego. - Jeżeli nie potrafisz lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, wykonuj wyłącznie nieprzerwanie uciśnięcia klatki piersiowej. Poproś świadków zdarzenia o automatyczny defibrylator zewnętrzny, tzw. AED. Może akurat znajduje się gdzieś blisko, np. w urzędzie, sklepie, na dworcu.