Odpowiada za to kilkaset genów. Dlaczego niektórzy ludzie szybciej się starzeją?

Nowe badania prowadzone przez Uniwersytet Kolorado w Boulder rzucają światło na to, dlaczego tak się dzieje. Eksperci zidentyfikowali w nich ponad 400 genów związanych z przyspieszonym starzeniem się. Jak się okazało, różne grupy genów odpowiadają za różne rodzaje zaburzonego starzenia się, czyli tzw. zespołu kruchości czy słabości (frailty) - od pogorszenia funkcji poznawczych, przez problemy z poruszaniem się, aż po izolację społeczną.

Takie odkrycia wspierają tzw. hipotezę geronaukową (geroscience hypothesis): ideę, że aby leczyć liczne przewlekłe choroby związane ze starzeniem się, trzeba leczyć samo starzenie.

- Aby móc zidentyfikować terapie zatrzymujące lub odwracające przyspieszone biologiczne starzenie, trzeba znać jego biologiczne podstawy - mówi Isabelle Foote z Uniwersytetu Kolorado.

Badanie koncentruje się na "kruchości" czy też "słabości" (frailty) - ogólnym terminie określającym "wieloukładowe fizjologiczne osłabienie", które często towarzyszy starzeniu się.

Lekarze zwykle oceniają kruchość przy pomocy 30-punktowego wskaźnika, mierzącego m.in. szybkość chodzenia, siłę uścisku dłoni, liczbę zdiagnozowanych chorób czy poziom aktywności społecznej. Problem w tym - jak zaznacza Foote - że dwie osoby mogą uzyskać ten sam wysoki wynik, choć jedna ma sprawny umysł, ale nie może chodzić, a druga jest w dobrej kondycji fizycznej, lecz ma słabą pamięć.

Ten brak rozróżnienia utrudniał lekarzom formułowanie zaleceń, a naukowcom identyfikowanie przyczyn niezdrowego starzenia. - Starzenie nie jest jednowymiarowe. Pytanie brzmi: które geny są w to zaangażowane - mówi dr Kenneth Rockwood, współautor badań.

Aby się tego dowiedzieć, przeprowadzono analizę DNA i dane zdrowotne setek tysięcy osob. Zidentyfikowano 408 genów związanych z przyspieszonym starzeniem/kruchością - znacznie więcej niż 37 genów znanych wcześniej.

Niektóre geny były silnie związane z określonymi podtypami niezdrowego starzenia, m.in.: niepełnosprawnością osłabieniem poznawczym, problemami metabolicznymi, wielochorobowością, ogólnie niezdrowym stylem życia oraz ograniczonym wsparciem społecznym.

Na przykład gen SP1, związany z funkcjami odpornościowymi i chorobą Alzheimera, był silnie powiązany z podtypem "osłabienie poznawcze". Z kolei gen FTO, znany z powiązania z otyłością, wydawał się leżeć u podstaw kilku różnych kategorii niezdrowego starzenia się.

W krótkiej perspektywie autorzy sugerują, aby kliniczne pomiary kruchości - które często pojawiają się na długo przed wystąpieniem konkretnych chorób - rozszerzyć o sześć podtypów.

W ten sposób ktoś zdiagnozowany jako "słaby czy kruchy poznawczo" mógłby zostać skierowany na terapie zapobiegające demencji, a osoba krucha w obszarze metabolicznym mogłaby podjąć działania, by uniknąć cukrzycy czy chorób serca.

Według Foote wprzysżłości ludzie będą mogli otrzymać "wielogenowy wynik ryzyka", dający szczegółowy wgląd w to, na jaki typ niezdrowego starzenia są narażeni.

Jednak "świętym Graalem" byłoby zidentyfikowanie molekularnych szlaków, które napędzają samo starzenie się, i opracowanie terapii, które mogłyby je zahamować.

Czy na horyzoncie jest jedna uniwersalna pigułka przeciwstarzeniowa? Raczej nie. Ale czy mogłaby kiedyś istnieć tabletka lecząca zestaw problemów metabolicznych związanych z wiekiem i inna - zajmująca się różnymi zaburzeniami poznawczymi? Badanie sugeruje, że prawdopodobnie nie będzie jednej magicznej pigułki rozwiązującej wszystkie choroby związane ze starzeniem, ale może już nie trzeba będzie ich setek.

Na podstawie:

Why do some people age faster than others? Study IDs genes at play