Wystarczy kartka i długopis. Ten test pomoże w minutę sprawdzić, czy grozi ci demencja lub choroba Alzheimera. Zrobisz go sam w domu

Test zegara (znany również jako Test Rysowania Zegara, ang. Clock Drawing Test, CDT) to proste i szybkie narzędzie przesiewowe, które jest często wykorzystywane w diagnostyce neuropsychologicznej, zwłaszcza w kontekście zaburzeń poznawczych. Pozwala szybko rozpoznać czy występuje u badanej osoby jakiekolwiek uszkodzenie mózgu i jego funkcji poznawczych.

Polega on na poproszeniu osoby badanej o narysowanie tarczy zegara z wszystkimi cyframi oraz umieszczeniu wskazówek tak, aby pokazywały określoną godzinę (np. 11:10 lub 3:00).

Zadanie wydaje się proste, ale może okazać się niewykonalne dla osób z zaburzeniami. Test zegara ocenia bowiem wiele kluczowych zdolności poznawczych takich jak pamięć, zdolności wzrokowo-przestrzenne, rozumienie, sprawność motoryczną i koncentrację. Umiejętności te są często tymi samymi, które zaczynają słabnąć u osób dotkniętych demencją.

Test Zegara ocenia wiele funkcji poznawczych jednocześnie, co czyni go bardzo użytecznym narzędziem. Sprawdza między innymi:

• orientację wzrokowo-przestrzenną – umiejętność prawidłowego rozmieszczenia cyfr na tarczy zegara i proporcji wskazówek,
• praksję konstrukcyjną – zdolność do planowania i wykonania złożonego rysunku,
• funkcje wykonawcze – planowanie, organizowanie, uwagę, selektywność i przerzutność uwagi, a także zdolność do monitorowania i korygowania błędów,
• pamięć wzrokową i abstrakcyjne myślenie – zdolność do przypomnienia sobie, jak wygląda zegar i jakie elementy powinien zawierać, oraz interpretacji zadania,
• rozumienie werbalne – zdolność do zrozumienia polecenia.

Test Zegara jest przede wszystkim wykorzystywany do wczesnego wykrywania i monitorowania zaburzeń poznawczych, w tym:

1. Choroba Alzheimera – jest to jedno z najczęstszych zastosowań testu. Osoby z chorobą Alzheimera często mają problemy z orientacją wzrokowo-przestrzenną, planowaniem i zapamiętywaniem, co odzwierciedla się w charakterystycznych błędach w rysowaniu zegara (np. pomijanie cyfr, ich złe rozmieszczenie, rysowanie cyfr poza tarczą, trudności z prawidłowym ustawieniem wskazówek).
2. Inne rodzaje demencji – test jest użyteczny również w diagnostyce innych typów otępienia, takich jak demencja naczyniowa czy otępienie z ciałami Lewy'ego.
3. Łagodne zaburzenia poznawcze (MCI - Mild Cognitive Impairment) – test może pomóc w identyfikacji wczesnych, subtelnych problemów poznawczych, które mogą, ale nie muszą, prowadzić do demencji.
4. Delirium (majaczenie) – stan ostrego zaburzenia świadomości, uwagi i funkcji poznawczych.
5. Niektóre choroby neurologiczne i psychiatryczne – chociaż jest to narzędzie przesiewowe do szerszej grupy chorób, Test Zegara może wskazywać na problemy związane z uszkodzeniem mózgu (np. po udarze, urazach mózgu) czy w encefalopatii wątrobowej.

Test zegara to narzędzie przesiewowe, co oznacza, że sam w sobie nie stanowi ostatecznej diagnozy. Jego wyniki są interpretowane w połączeniu z innymi badaniami neuropsychologicznymi, wywiadem medycznym i badaniem klinicznym, aby postawić precyzyjną diagnozę.

Poproś bliską ci osobę, aby:

• narysowała tarczę zegara z pamięci,
• umieściła wszystkie liczby na tarczy zegara,
• narysowała wskazówki na zegarze wskazujące wyznaczoną przez ciebie godzinę np. 12:30.

Gotowy rysunek oceń to za pomocą następujących znaczników:

• Jak dobrze osoba narysowała okrąg zegara?
• Czy uwzględniła wszystkie liczby od 1 do 12?
• Czy wszystkie liczby są umieszczone na tarczy zegara we właściwej kolejności i na właściwym miejscu?
• Czy na zegarze narysowano dwie wskazówki?
• Czy wskazówki zegara pokazują prawidłową godzinę, o którą poprosiłeś ?

Za każdą poprawną odpowiedź przyznaj jeden punkt.

– Normalny wynik testu wynosi cztery lub pięć punktów. Każdy wynik poniżej czterech punktów powinien budzić obawy – podaje Dementia Directory.

Jeśli masz wątpliwości co do wyników poproś bliską osobę o wizytę u lekarza rodzinnego w celu dalszej diagnozy.

Źródło: Attentive pairwise interaction network for AI-assisted clock drawing test assessment of early visuospatial deficits Nature