Zdrowie psychiczne ma związek z cechami osobowości

Cechy osobowości mają związek z około jedną czwartą ogólnego ryzyka wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja, lęki czy fobie.

Jak się okazuje, osobowość jest jednym z najbardziej wiarygodnych predyktorów początku i utrzymywania się problemów ze zdrowiem psychicznym.

Badacze z Uniwersytetu w Edynburgu oraz Uniwersytetu w Tartu w Estonii przeanalizowali dane ponad 16 tys. ludzi. Ocenili osobowość uczestników na podstawie pięciu cech, które psychologowie uznają za główne wymiary ludzkiej osobowości: ekstrawersji, neurotyczności, sumienności, otwartości na doświadczenia i ugodowości. Przyjrzeli się również bardziej subtelnym cechom osobowości, takim jak skłonność do zawstydzenia, potrzeba uzyskiwania zapewnień czy potrzeba pomocy ze strony innych.

Oceniono ogólne ryzyko doświadczania różnych typów zaburzeń psychicznych, takich jak lęk, bezsenność, zmęczenie, problemy z koncentracją i nadpobudliwość.

Każdy uczestnik opisywał swoje cechy osobowości i stan zdrowia psychicznego, a także był oceniany przez inną osobę, która dobrze go znała.

Okazało się, że cechy osobowości były silniej powiązane z problemami psychicznymi, niż sugerowały wcześniejsze badania. Około 25 proc. różnic w ryzyku wystąpienia problemów ze zdrowiem psychicznym można było przypisać cechom osobowości.

Osoby z wyższym ogólnym prawdopodobieństwem problemów psychicznych miały tendencję do wyższej neurotyczności - skłonności do odczuwania negatywnych emocji. Częściej też wykazywały wyższą ugodowość, pozytywne nastawienie wobec innych, a także niższą sumienność, czyli skłonność do bycia zorganizowanym i pracowitym.

Jednak konkretne problemy ze zdrowiem psychicznym różniły się w zależności od powiązań z cechami osobowości. Niektóre obszary zdrowia psychicznego, jak np. problemy ze snem, nie wykazywały szczególnie silnych korelacji z żadnym aspektem osobowości.

- Łącząc dane z dwóch źródeł, udało nam się przezwyciężyć typowe problemy w ocenie osobowości, takie jak tendencyjność odpowiedzi i inne rodzaje błędów pomiaru. Pozwoliło nam to znacznie dokładniej oszacować powiązania - mówi profesor René Mőttus z Uniwersytetu w Edynburgu.

Psychologowie podkreślają jednak, że osobowość człowieka nie determinuje jego problemów ze zdrowiem psychicznym. - Wielu ludzi, których cechy osobowości mogłyby statystycznie wskazywać na ryzyko złego stanu psychicznego, cieszy się doskonałym samopoczuciem. Z drugiej strony, wielu ludzi doświadczających problemów ze zdrowiem psychicznym w pewnym momencie życia nie wydaje się być zagrożonych na podstawie ich cech osobowości - zauważa Helo Liis Soodla z Uniwersytetu w Tartu.

- U każdej osoby na zdrowie psychiczne może wpływać wiele czynników - od genetycznych wariantów ryzyka po stresujące wydarzenia z dzieciństwa. Każdy z tych czynników z osobna tłumaczy tylko niewielką część ryzyka złego stanu psychicznego. Dużą rolę odgrywa po prostu szczęście - wyjaśnia Soodla.

Eksperci twierdzą, że im więcej wiemy o potencjale cech osobowości do zwiększania ryzyka problemów ze zdrowiem psychicznym, tym większe są szanse na zaprojektowanie skutecznych interwencji, które to ryzyko zmniejszą.

Na podstawie:

Mental health linked with personality traits