Zmiana czasu na zimowy. Czy to dobre dla naszego zdrowia? Lekarz wyjaśnia

- Zmiana czasu powoduje nagłe przesunięcie fazy rytmu dobowego. Zegar biologiczny człowieka - zlokalizowany w jądrze nadskrzyżowaniowym [red. część mózgowia, odpowiadająca za behawioralne oraz fizjologiczne rytmy biologiczne] synchronizuje się z zewnętrznymi bodźcami czasowymi, głównie światłem. Przesunięcie czasu powoduje przejściową dezintegrację tej synchronizacji, co zaburza sen, wydzielanie melatoniny i rytmy neurohormonalne - wyjaśnia Konrad Jurczakowski, lekarz psychiatra z Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia Grupy LUX MED.

Zwykle potrzeba kilku dni, by organizm przystosował się do nowego rytmu - choć nie dla każdego jest to równie łatwe. - Czas adaptacji zależy od indywidualnych predyspozycji. U osób zdrowych zwykle zajmuje 1-3 dni. Osoby z wieczornym chronotypem, dzieci, osoby starsze oraz pacjenci z zaburzeniami snu lub nastroju mogą wymagać nawet tygodnia na pełną adaptację. Przesunięcie "do przodu" (czas letni) jest zwykle trudniejsze niż "w tył'' (czas zimowy) - zaznacza psychiatra.

Nie każdy przechodzi zmianę czasu równie łagodnie. U części osób pojawia się wyraźny dyskomfort, spadek nastroju czy kłopoty z koncentracją.

- Indywidualna wrażliwość na zmianę czasu zależy m.in. od chronotypu (osoby o typie wieczornym gorzej tolerują przesunięcia), obecności zaburzeń snu i nastroju, wieku oraz uwarunkowań genetycznych wpływających na funkcjonowanie zegara biologicznego. Istotne znaczenie mają także wcześniejsze doświadczenia ze zmianą czasu oraz poziom synchronizacji z rytmem społecznym (np. praca zmianowa) - tłumaczy ekspert.

Aby łagodniej przejść przez tę zmianę, warto zadbać o kilka kluczowych elementów codziennej rutyny.

- Rekomenduje się stopniowe przesuwanie pory snu i pobudki o 15-20 minut przez kilka dni przed zmianą czasu. Pomocna jest również poranna ekspozycja na światło słoneczne, która przyspiesza adaptację rytmu cyrkadianowego [red. naturalny cykl biologiczny, który trwa około 24 godzin i reguluje wiele procesów fizjologicznych]. Warto unikać sztucznego światła niebieskiego wieczorem oraz utrzymać regularność posiłków, aktywności fizycznej i rytmu snu - radzi Konrad Jurczakowski.

Przesunięcie zegara może mieć wpływ na nasze zdrowie psychiczne - i to nie tylko w postaci przemijającej senności.

- Najczęściej występują przemijające zaburzenia koncentracji, senność, drażliwość i obniżone samopoczucie. U części osób może dojść do nasilenia objawów depresyjnych lub lękowych, szczególnie przy istniejącej podatności. W niektórych badaniach odnotowano również zwiększone ryzyko hospitalizacji psychiatrycznych i zachowań samobójczych szczególnie w pierwszych dniach po przejściu na czas letni - mówi psychiatra.

Zmiany czasu, które obowiązują obecnie, wprowadzono w 1977 roku. W debacie publicznej od lat pojawiają się głosy za zniesieniem sezonowych zmian czasu. Zdaniem ekspertów - są ku temu solidne przesłanki.

- Z punktu widzenia medycznego, likwidacja sezonowej zmiany czasu wydaje się uzasadniona. Zmiana czasu wiąże się ze wzrostem ryzyka zaburzeń snu, pogorszeniem funkcji poznawczych i przejściowym obniżeniem dobrostanu psychicznego. Rekomendowanym rozwiązaniem - zgodnie z opiniami wielu towarzystw naukowych - jest wprowadzenie jednolitego czasu całorocznego, najlepiej odpowiadającego czasowi zimowemu (standardowemu), który jest bliższy naturalnemu rytmowi słonecznemu - podsumowuje Konrad Jurczakowski.