Elżbieta Łokietkówna, babka cesarzy? Historia, która zaskakuje
Karol Robert Andegaweński, pierwszy król Węgier z dynastii Andegawenów w latach 1310–1342, zapisał się w historii jako władca z trzema małżeństwami: z Marią Bytomską, Beatrycze Luksemburską i Elżbietą Łokietkówną. Jednak w latach 80. XX wieku węgierski historyk Gyula Kristó wysunął tezę, że monarcha mógł mieć cztery żony. Ta kontrowersyjna hipoteza wywołała ożywioną debatę w kręgach historycznych.
Żony Karola Roberta Andegaweńskiego
Gyula Kristó zasugerował, że przed poślubieniem Marii Bytomskiej, Karol Robert był żonaty z księżniczką halicką o imieniu Maria. Swoje twierdzenia uczony ten oparł na analizie dwóch dokumentów. Pierwszy z nich, list Karola Roberta z 7 lutego 1326 roku, wspomina o wyprawie króla na Ruś, której celem było sprowadzenie jego pierwszej żony.
Drugi natomiast dokument pochodzi z 1308 roku i zawiera informację o ruskim księciu Lwie, którego córka miała zostać żoną węgierskiego monarchy.
Według Kristó, małżeństwo to zawarto w latach 1306–1308 i stanowiło element sojuszu między Węgrami a księstwem halickim. W ten sposób, jak dalej dowodził badacz, Karol Robert próbował zabezpieczyć swoje wpływy na wschodzie.
Polemika z hipotezą Kristó
Polski historyk Stanisław A. Sroka, autor "Genealogii Andegawenów węgierskich", stanowczo odrzucił tezę węgierskiego historyka. Argumentował, że Lew II Halicki, którego córka miała zostać żoną Karola Roberta, był zbyt młody, by w 1306 roku mieć córkę w wieku małżeńskim – sam miał wówczas zaledwie 14 lat.
Alternatywnie, gdyby ojcem domniemanej żony był Lew I Halicki, który zmarł w 1300 roku, problemem staje się wiek jego córek. W 1306 roku były one albo już zamężne, albo przebywały w klasztorach.
Sroka uznał więc, że hipoteza Kristó nie znajduje historycznego potwierdzenia, a pierwszą żoną Karola Roberta była Maria Bytomska, krewna Władysława Łokietka.
Czy Karol Robert miał córki z Marią Bytomską?
Kwestia potomstwa Karola Roberta z jego pierwszych dwóch żon – Marii Bytomskiej i Beatrycze Luksemburskiej – od dawna budziła zainteresowanie badaczy. Według węgierskiego historyka Kadara, w 1516 roku, podczas prac nad miejscem pochówku króla Władysława II Jagiellończyka, odkryto grób zawierający szczątki kilku osób. Jedne z nich, jak argumentowano, miały należeć do Marii Bytomskiej, inne do jej domniemanej córki.
Zupełnie inną opinię wyraził węgierski kronikarz Piotr z Żytawy, który twierdził, że Karol Robert nie miał dzieci z pierwszych dwóch żon. Stanisław A. Sroka podziela tę opinię, wskazując, że wszystkie dzieci króla, w tym jego córki Katarzyna i Elżbieta, pochodziły z małżeństwa z Elżbietą Łokietkówną.
Córki Karola Roberta i Elżbiety Łokietkówny
W analizie genealogicznej Sroka zwrócił uwagę na miniaturę, na której Elżbieta Łokietkówna jest przedstawiona z dziećmi. Po jej prawej stronie znajdują się dwie córki – Katarzyna i Elżbieta. Katarzyna miała zostać żoną Henryka II Świdnickiego, siostrzeńca Elżbiety. To małżeństwo budziło kontrowersje z uwagi na bliskie pokrewieństwo.
Ze związku Katarzyny z Henrykiem II Świdnickim miała narodzić się Anna Świdnicka, która później została żoną cesarza Karola IV Luksemburskiego i matką Wacława IV Luksemburskiego. Jeśli założyć, że Katarzyna rzeczywiście była córką Elżbiety Łokietkówny, oznaczałoby to, że Anna była wnuczką Elżbiety Łokietkówny, a Wacław IV Luksemburski jej prawnukiem.
Choć hipoteza Gyuli Kristó o czterech żonach Karola Roberta Andegaweńskiego wzbudziła duże zainteresowanie, brak twardych dowodów sprawia, że pozostaje jedynie ciekawą spekulacją.
W świetle dotychczasowych badań pierwszą żoną króla była Maria Bytomska, a wszystkie dzieci, w tym córki Katarzyna i Elżbieta, pochodziły z małżeństwa z Elżbietą Łokietkówną. Historia Andegawenów nadal kryje w sobie wiele zagadek, które mogą inspirować kolejne badania i odkrycia.
