WAŻNE
TERAZ

Rosja zamyka polski konsulat w Królewcu

Był trędowaty. Zapamiętano go jako odważnego króla

W czasach, gdy trąd oznaczał wykluczenie i powolną śmierć, Baldwin IV udowodnił, że nawet najcięższa choroba nie musi być końcem marzeń o wielkości. Jako król Jerozolimy prowadził swoje państwo przez jedne z najtrudniejszych lat, zapisując się w pamięci potomnych jako postać tragiczna, lecz niezwykle odważna.

Baldwin IV Trędowaty. Kadr z filmuBaldwin IV Trędowaty. Kadr z filmu
Źródło zdjęć: © internet
Przez Wieki

Pierwsze objawy choroby

Baldwin IV urodził się w 1161 roku jako syn króla Amalryka I i Agnieszki z Courtenay. Był młodszym bratem Sybilli, późniejszej królowej Jerozolimy. Już w dzieciństwie wykazywał się bystrością i odwagą, a jego wychowawcą był arcybiskup Wilhelm z Tyru – kronikarz i jeden z najwybitniejszych intelektualistów epoki.

To właśnie Wilhelm jako pierwszy zauważył, że dziewięcioletni Baldwin nie czuje bólu w prawej ręce. Diagnoza była jednoznaczna: trąd, wówczas choroba nieuleczalna i stygmatyzująca, zwłaszcza dla przyszłego władcy.

Mimo postępującej choroby Baldwin nie ustępował w nauce i ćwiczeniach rycerskich. Był ambitny, inteligentny i niezwykle odporny psychicznie. Współcześni kronikarze podkreślali, że jego nieprzeciętny intelekt i hart ducha rekompensowały fizyczne ograniczenia, jakie narzucała mu choroba.

Droga do tronu

W 1174 roku, po śmierci Amalryka I, trzynastoletni Baldwin został koronowany na króla Jerozolimy. Ze względu na wiek władzę w jego imieniu sprawował początkowo Miles de Plancy, a po jego zamordowaniu – Rajmund III, hrabia Trypolisu.

Był to okres ostrych sporów wśród baronów królestwa, podzielonych między zwolenników pokojowej polityki Rajmunda a zwolenników agresywnej ekspansji, takich jak Renald z Châtillon czy templariusze. Baldwin, mimo młodego wieku, starał się utrzymywać równowagę między stronnictwami i ograniczać wpływy matki, która forsowała własnych kandydatów na kluczowe stanowiska.

W 1176 roku Baldwin osiągnął pełnoletność według średniowiecznego prawa i samodzielnie przejął władzę. Jego pierwszym poważnym wyzwaniem była rosnąca potęga Saladyna, który zjednoczył Egipt i Syrię, stając się największym zagrożeniem dla krucjatowych państw.

Wojna z Saladynem

Największą sławę Baldwin IV zdobył w listopadzie 1177 roku podczas bitwy pod Montgisard. Zaledwie szesnastoletni, ciężko chory król poprowadził zaledwie 500 rycerzy i kilka tysięcy piechoty przeciwko znacznie liczniejszej armii Saladyna, która zagroziła Askalonowi i samej Jerozolimie.

Według kronikarzy, widok modlącego się przed relikwiami Krzyża Świętego, wycieńczonego władcy, podniósł morale rycerzy. Bitwa zakończyła się spektakularnym zwycięstwem chrześcijan. Armia Saladyna została rozbita, a sam sułtan ledwo uszedł z życiem, tracąc 90% swoich wojsk.

Zwycięstwo pod Montgisard umocniło pozycję Baldwina, ale nie zakończyło zagrożenia. W kolejnych latach Saladyn odniósł sukcesy, ale Baldwin zdołał go powstrzymać w bitwie pod Belvoir (1182) oraz podczas oblężenia Keraku (1183).

Mimo pogarszającego się stanu zdrowia, król wielokrotnie osobiście dowodził armią, a pod koniec życia był już niemal całkowicie sparaliżowany i oślepiony.

Polityka wewnętrzna: spory o sukcesję i regencję

Rządy Baldwina IV przypadły na czas narastających konfliktów wśród łacińskiej arystokracji. Największym problemem była kwestia sukcesji – król nie miał potomków, a jego najbliższą rodziną była siostra Sybilla.

Pod naciskiem matki Agnieszki, Sybilla wyszła za Gwidona de Lusignan, co spotkało się z niechęcią większości baronów i samego Baldwina. Król próbował unieważnić to małżeństwo, ale Sybilla i Gwidon schronili się w Askalonie, odmawiając powrotu do Jerozolimy.

W 1183 roku Baldwin, przewidując własną śmierć, ogłosił swoim następcą ośmioletniego siostrzeńca Baldwina V, wykluczając Gwidona z regencji. Zarządził też koronację vivente rege, by zapewnić płynność władzy. Regentem został Rajmund z Trypolisu, a Gwidon został pozbawiony lenna Jaffy. Konflikt między królem a szwagrem podzielił baronów i osłabił państwo, co wkrótce miało tragiczne konsekwencje.

Ostatnie lata i śmierć króla

Stan zdrowia Baldwina gwałtownie się pogarszał. Od 1183 roku król nie mógł już samodzielnie rządzić, a władza przechodziła w ręce regentów. Mimo to, w grudniu 1183 roku osobiście poprowadził armię do Keraku, by odblokować oblężone miasto. Był już wtedy niesiony w lektyce, niemal całkowicie sparaliżowany.

W styczniu 1185 roku Baldwin IV sporządził testament, w którym potwierdził sukcesję Baldwina V i wykluczył Gwidona z regencji. Zmarł 16 marca 1185 roku w Jerozolimie, mając zaledwie 24 lata. Został pochowany w kościele Świętego Grobu.

Po jego śmierci Baldwin V panował zaledwie rok. W 1186 roku koronę przejął Gwidon de Lusignan, którego nieudolne rządy doprowadziły do utraty Jerozolimy na rzecz Saladyna w 1187 roku.

Ocena historyczna i kultura

Baldwin IV Trędowaty zapisał się w historii jako jeden z najodważniejszych i najbardziej tragicznych władców średniowiecza. Mimo śmiertelnej choroby, która stopniowo pozbawiała go władzy w ciele, nie zrezygnował z walki o Królestwo Jerozolimskie. Był podziwiany przez współczesnych i późniejszych historyków za determinację, siłę charakteru i zdolność do jednoczenia podzielonej arystokracji.

Postać Baldwina IV zyskała nowe życie w kulturze popularnej – stał się bohaterem powieści Zofii Kossak "Król trędowaty" oraz filmu "Królestwo niebieskie" Ridleya Scotta, gdzie w jego rolę wcielił się Edward Norton. Choć film zawiera liczne uproszczenia, scena, w której król mówi "Ja jestem… Jerozolimą", na trwałe zapisała się w historii kina.

Źródło artykułu:

Wybrane dla Ciebie

Te prawdziwe owocowe rarytasy znajdziesz teraz w lesie. I możesz zbierać za darmo
Te prawdziwe owocowe rarytasy znajdziesz teraz w lesie. I możesz zbierać za darmo
Szkoły będą tańsze w utrzymaniu i przyjaźniejsze dla uczniów. Rusza modernizacja
Szkoły będą tańsze w utrzymaniu i przyjaźniejsze dla uczniów. Rusza modernizacja
Aż 15 osób na jedno miejsce! Trwa rekrutacja na Uniwersytet Łódzki. Oto TOP 10  kierunków, na które dostać się będzie najtrudniej
Aż 15 osób na jedno miejsce! Trwa rekrutacja na Uniwersytet Łódzki. Oto TOP 10 kierunków, na które dostać się będzie najtrudniej
Większość maturzystów chce podjąć pracę i łączyć ją z nauką. W jakich branżach?
Większość maturzystów chce podjąć pracę i łączyć ją z nauką. W jakich branżach?
Pościg za skradzionym kamperem. 37-latek uciekał przed policją
Pościg za skradzionym kamperem. 37-latek uciekał przed policją
Nietrzeźwy traktorzysta przewrócił ciągnik. Miał 2,5 promila
Nietrzeźwy traktorzysta przewrócił ciągnik. Miał 2,5 promila
Jedź autokarem do EnergyLandii! Komfortowa i bezpieczna podróż bez stresu
Jedź autokarem do EnergyLandii! Komfortowa i bezpieczna podróż bez stresu
Najlepsi maturzyści otrzymali Nagrody Starosty Wągrowieckiego
Najlepsi maturzyści otrzymali Nagrody Starosty Wągrowieckiego
Ulice w centrum Malborka będą przebudowane. Trwa postępowanie przetargowe. Jakie oferty wpłynęły?
Ulice w centrum Malborka będą przebudowane. Trwa postępowanie przetargowe. Jakie oferty wpłynęły?
Targ w Stalowej Woli w piątek 11 lipca. Królują czereśnie, truskawek coraz mniej, jest sezon na bób.
Targ w Stalowej Woli w piątek 11 lipca. Królują czereśnie, truskawek coraz mniej, jest sezon na bób.
Motocykle sprzedają się jak nigdy wcześniej. Polacy je pokochali
Motocykle sprzedają się jak nigdy wcześniej. Polacy je pokochali
Gorzów podzielił pieniądze na sport. Kto dostał najwięcej na sezon 2025/2026?
Gorzów podzielił pieniądze na sport. Kto dostał najwięcej na sezon 2025/2026?