Jak utrzymać aktywność fizyczną? Trzeba wykonywać ćwiczenia sprawiające przyjemność

Dotychczasowe badania wykazały, że osobowości osób uprawiających różne sporty zespołowe zwykle różnią się między sobą. Mniej jasne było jednak, w jaki sposób cechy osobowości wpływają na rodzaj ćwiczeń, które ludzie faktycznie lubią wykonywać.

Teraz sprawdzono, czy indywidualne cechy osobowości są powiązane z preferencjami dotyczącymi różnych rodzajów ćwiczeń, czy uczestnicy ukończą zalecany program treningowy oraz jaki będzie jego wpływ na poziom ich sprawności fizycznej.

Wykazano kilka korelacji między typem ćwiczeń a cechami osobowości, w tym upodobanie ekstrawertyków do ćwiczeń o wysokiej intensywności oraz preferencję osób z wysokim poziomem neurotyzmu - kojarzonego z tendencją do zamartwiania się - do krótkich serii ćwiczeń zamiast długotrwałego wysiłku.

- Wiemy, że globalna populacja coraz dłużej pozostaje w pozycji siedzącej. Często słyszy się o ludziach, którzy próbują być bardziej aktywni, ale mają trudności z trwałą zmianą nawyków. Chcieliśmy zrozumieć, jak osobowość może na to wpływać, aby opracować skuteczne interwencje sprzyjające zmianom zachowań zdrowotnych - mówi dr Flaminia Ronca z UCL.

- Odkryliśmy wyraźne powiązania między cechami osobowości a rodzajem ćwiczeń, które uczestnicy lubili najbardziej. Myślę, że to ważne, bo tę wiedzę można wykorzystać, by indywidualnie dopasować zalecenia dotyczące aktywności fizycznej - i miejmy nadzieję, pomóc ludziom stać się bardziej aktywnymi i utrzymać ten stan - zauważa dr Ronca.

Do badań zaproszono 132 osoby z różnych środowisk i o różnym poziomie sprawności fizycznej. Część z nich przystąpiła do ośmiotygodniowego programu treningowego obejmującego jazdę na rowerze i trening siłowy (grupa interwencyjna), część była grupą kontrolną, która miała odpoczywać.

Na początku programu oceniono bazowy poziom sprawności uczestników. Siłę mierzono za pomocą pompek, utrzymywania pozycji deski (plank) do momentu załamania oraz skoków dosiężnych (wyskok zaraz po lądowaniu). Następnie uczestnicy odbyli 30-minutową sesję jazdy na rowerze o niskiej intensywności, a po krótkim odpoczynku wykonali test wydolnościowy na maksymalne zużycie tlenu (test V̇O₂ max).

Oceniono również poziom stresu odczuwanego przez uczestników (w skali od 1 do 10) oraz ich cechy osobowości, wykorzystując popularny w psychologii sportu i aktywności fizycznej model Wielkiej Piątki (Big 5). Model ten klasyfikuje osoby według dominującej cechy: ekstrawersji, ugodowości, sumienności, neurotyzmu lub otwartości.

Podczas programu uczestnicy oceniali, jak bardzo podobały im się poszczególne sesje treningowe, a po zakończeniu programu ponownie mierzono ich poziom sprawności fizycznej.

Nie wszystkie cechy osobowości były powiązane z odczuwaną przyjemnością z ćwiczeń, ale udało się ujawnić kilka istotnych zależności:

• Ekstrawertycy szczególnie lubili ćwiczenia o wysokiej intensywności, takie jak trening interwałowy o wysokiej intensywności (HIIT) i testy maksymalnej intensywności na rowerze.
• Osoby o wysokim poziomie neurotyzmu angażowały się w program treningowy, ale preferowały krótkie serie intensywnego wysiłku zamiast długotrwałej aktywności. Wolały też brak monitorowania, np. niechętnie mierzyły tętno podczas treningu, co sugeruje, że te osoby mogą cenić większą niezależność i prywatność podczas ćwiczeń.
• Osoby sumienne zwykle miały ogólnie dobrą kondycję - osiągały lepsze wyniki zarówno w wydolności tlenowej, jak i sile mięśni głębokich i były ogólnie bardziej aktywne fizycznie. Jednak sumienność nie przewidywała większej przyjemności z wykonywania określonego rodzaju ćwiczeń. Autorzy sugerują, że wynika to z faktu, iż osoby sumienne są motywowane raczej korzyściami zdrowotnymi płynącymi z aktywności fizycznej niż samą przyjemnością, co sugeruje, że ich wytrwałość wynika bardziej z przekonania, że "to dla nich dobre".

Na początku badania poziom stresu w grupie interwencyjnej i kontrolnej był podobny. Jednak jedyną grupą, u której po ćwiczeniach zaobserwowano istotny spadek poziomu stresu, były osoby z wysokim wynikiem neurotyzmu.

- Odkryliśmy, że osoby, u których cecha neurotyzmu była wyższa, wykazywały szczególnie duży spadek poziomu stresu po udziale w zaleconym programie treningowym. Sugeruje to, że w przypadku osób z tą cechą mogą istnieć szczególne korzyści z redukcji stresu - wyjaśnia profesor Paul Burgess, współautor badania z UCL.

Autorzy wskazują, że najważniejsze co ludzie mogą zrobić, aby zwiększyć swoją aktywność, to znaleźć taką formę ćwiczeń, która sprawia im przyjemność - bo to daje większą szansę, że będą w niej wytrwali.

Na podstawie:

Hate exercise? Neuroscience maps the routine your personality will love