Jej uroda przyciągała tłumy. Była głosem kobiet PRL-u
Była kobietą, która nie bała się wyzwań ani w życiu, ani na scenie. Jej filmowe kreacje zapadały w pamięć, a prywatne losy mogłyby stać się kanwą niejednego scenariusza
Początki kariery teatralnej
Irena Laskowska przyszła na świat 15 marca 1925 roku w Mieżanach na Wileńszczyźnie. Jej rodzina żyła w biedzie, a ojciec, nauczyciel języka polskiego, nie był w stanie zapewnić dzieciom dostatniego życia. Gdy miała zaledwie cztery lata, została oddana pod opiekę zamożnej ciotki mieszkającej w Warszawie.
To właśnie tam zetknęła się po raz pierwszy ze światem sztuki. Jej kuzynki, znane jako Siostry Watrasówny, były tancerkami i wprowadziły małą Irenkę na scenę cyrkową. Wspominała później, że to właśnie wtedy narodziła się jej fascynacja teatrem i występami publicznymi.
Po zakończeniu II wojny światowej Laskowska rozpoczęła naukę w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (PWST) w Łodzi. Na scenie zadebiutowała już w 1945 roku, jeszcze przed ukończeniem studiów.
Wśród ról, które przyniosły jej największą popularność, wymienić można Marynę w "Weselu" Wyspiańskiego, Panią Monteki w "Romeo i Julii" Szekspira czy Nike Napoleonidów w "Nocy listopadowej" Wyspiańskiego. Występowała także w Teatrze Telewizji i Teatrze Polskiego Radia, a z przedstawieniem "Dziś do ciebie przyjść nie mogę" odwiedziła USA, Kanadę i NRD.
Przełomowy debiut w filmie
Na dużym ekranie zadebiutowała w 1948 roku rolą pielęgniarki Danki w wojennym dramacie "Stalowe serca". Jednak to dopiero dziesięć lat później przyszła rola, która na zawsze wpisała ją w historię polskiego kina. W 1958 roku Tadeusz Konwicki obsadził ją w swoim debiucie reżyserskim "Ostatni dzień lata".
Film ten, zrealizowany za niewielkie pieniądze, stał się sensacją – zdobył Grand Prix na festiwalu w Wenecji i przeszedł do historii jako najtańsza produkcja fabularna polskiego kina. Laskowska stworzyła tam przejmujący portret kobiety dojrzałej, samotnej i nieufnej, która spotyka na plaży młodszego mężczyznę (w tej roli Jan Machulski).
Do dziś scena, w której naga aktorka wychodzi z morza, uważana jest za jedną z najbardziej ikonicznych w dziejach polskiego filmu. Sama Laskowska wielokrotnie podkreślała, że nie była zadowolona ani ze współpracy z reżyserem, ani ze scenariusza, a nagą scenę zgodziła się zagrać tylko pod warunkiem, że Konwicki zniknie z planu podczas zdjęć.
Filmowe i serialowe wcielenia
Choć przez wielu kojarzona była z jedną, przełomową rolą, jej dorobek filmowy jest imponujący. Wystąpiła w ponad 60 filmach, serialach i spektaklach telewizyjnych. Grała zarówno w produkcjach poważnych, jak i komediowych, wcielając się w matki, ciotki, nauczycielki, urzędniczki czy właścicielki dworków.
Wśród najważniejszych tytułów z jej udziałem wymienić należy: "Krzyżacy" (1960), gdzie zagrała księżną Aleksandrę, "Salto" (1965) w roli prowincjonalnej wróżki, "Człowiek z marmuru" (1976), "Polowanie na muchy" (1969), "Wszystko na sprzedaż" (1968), "Godzina W" (1979), "Och, Karol" (1985) czy "Obywatel Piszczyk" (1988). W serialach pojawiała się m.in. w "Czterdziestolatku", "Polskich drogach", "Rzece kłamstwa" i "Maria Curie". Po piętnastoletniej przerwie wróciła na ekrany w 2003 roku jako pani Amelia w "Pornografii" Jana Jakuba Kolskiego.
Relacje, miłości i życie prywatne
Jej życie prywatne nie było wolne od burzliwych wydarzeń i emocjonalnych zawirowań. Laskowska była kobietą, która przyciągała uwagę, zarówno na scenie, jak i poza nią. Podczas pracy nad "Ostatnim dniem lata" stała się obiektem westchnień zarówno Jana Machulskiego, jak i Tadeusza Kownackiego.
Sama przyznawała, że była świadoma swojego uroku i nie przejmowała się tym, że Machulski był żonaty. Ostatecznie jej serce zdobył pisarz Mieczysław Tadeusz Piotrowski, z którym wzięła ślub. Jej młodsi bracia również związali swoje życie z kinem – Jan został cenionym operatorem filmowym, a Jerzy kierownikiem produkcji.
Nagrody i odznaczenia
Za swoje osiągnięcia artystyczne była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana. Otrzymała m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987), Złoty Krzyż Zasługi (1979), Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1986) oraz odznakę "Zasłużony Działacz Kultury" (1986). Przez 65 lat była związana ze Związkiem Artystów Scen Polskich, będąc jedną z najbardziej szanowanych postaci tego środowiska.
Irena Laskowska zmarła 6 grudnia 2019 roku w Warszawie, mając 94 lata. Spoczęła na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze B35, rząd 5, grób 7.
Pozostawiła po sobie nie tylko bogaty dorobek artystyczny, ale także wspomnienie osoby o wielkim sercu, poczuciu humoru i silnym kręgosłupie moralnym. Była kobietą, która nie bała się mówić tego, co myśli, i zawsze pozostawała wierna swoim przekonaniom.
