W jaki sposób ultraprzetworzone jedzenie niszczy zdrowie
Naukowcy z Uniwersytetu McMaster zbadali związek między spożyciem ultraprzetworzonej żywności (ultra-processed food, UPF) a czynnikami ryzyka, takimi jak ciśnienie krwi, poziom cholesterolu (LDL i HDL), obwód talii oraz wskaźnik masy ciała (BMI).
Przeanalizowano dane od ponad 6 tys. osób z całej Kanady, reprezentujących różne grupy wiekowe, stany zdrowia i tło społeczno-ekonomiczne.
Osoby, które jadły najwięcej UPF, częściej byli mężczyznami, miały niższe dochody, niższy poziom wykształcenia i zgłaszały mniejsze ilości owoców i warzyw w diecie. Miały one istotnie wyższy BMI, większy obwód talii, wyższe ciśnienie krwi, poziom insuliny i trójglicerydów w porównaniu do osób, które spożywały najmniej UPF.
Autorzy zauważyli, że wiele powiązań między spożyciem UPF a czynnikami ryzyka kardiometabolicznego pozostawało istotnych nawet po uwzględnieniu BMI, co sugeruje, że ultraprzetworzona żywność może wpływać na zdrowie także poprzez inne mechanizmy niż tylko przyrost masy ciała, takie jak stany zapalne, insulinooporność i zaburzenia regulacji metabolicznej; co istotne, wszystkie te czynniki są dobrze znanymi predyktorami chorób serca i cukrzycy typu 2.
Powiązania te utrzymywały się nawet po uwzględnieniu aktywności fizycznej, palenia papierosów, całkowitej ilości spożywanego jedzenia oraz czynników społeczno-ekonomicznych, takich jak dochód i poziom wykształcenia.
- Mamy do czynienia z bardzo złożonym systemem zaopatrzenia w żywność, który jest czymś więcej niż tylko składem odżywczym produktu - wyjaśnia Anthea Christoforou z Uniwersytetu McMaster i główna autorka publikacji. - Chodzi także o dodatki. O sposób przygotowania żywności. Jest to powiązane z opakowaniem i marketingiem tych produktów. Wszystkie te elementy razem tworzą środowisko żywnościowe, które realnie wpływa na jakość naszej diety - dodaje.
Odkryto silny związek między spożyciem UPF a obecnością białka C-reaktywnego (CRP), które wątroba produkuje w odpowiedzi na stan zapalny, a także zwiększoną liczbą białych krwinek. - Te dwa markery biologiczne wskazują, że te produkty wywołują reakcję zapalną w naszym organizmie. W pewnym sensie sugeruje to, że nasze ciało postrzega je nie jako żywność, lecz jako jakiś inny element - mówi Christoforou.
UPF to produkty gotowe do spożycia, pakowane, często bogate w sód, cukier i niezdrowe tłuszcze, a ubogie w błonnik, minerały i witaminy. Są one zazwyczaj wygodne, intensywnie promowane i atrakcyjne dla osób zabieganych - czynniki te mogą przyczyniać się do ich wyższego spożycia wśród osób o niższych dochodach, co pogłębia nierówności zdrowotne.
Tego typu żywność zdominowała globalny rynek spożywczy, zwłaszcza w krajach o średnich i wysokich dochodach. Uczestnicy badania w Kanadzie spożywali średnio ponad trzy porcje UPF dziennie, ale osoby o najwyższym spożyciu sięgały po sześć porcji dziennie. Autorzy uważają, że UPF mogą wypierać zdrowsze produkty, takie jak owoce i warzywa.
- Ultraprzetworzona żywność wpływa na zdrowie we wszystkich grupach społecznych - mówi Angelina Baric z Uniwersytetu McMaster, współautorka badania. - Chociaż niektóre populacje są bardziej narażone na kontakt z tymi produktami, nasze wyniki pokazują, że ryzyko zdrowotne utrzymuje się niezależnie od dochodów i wykształcenia. Podkreśla to potrzebę szerokich i sprawiedliwych polityk żywieniowych, które będą chronić wszystkich - dodaje.
- Znaleźliśmy spójne dowody na to, że spożywanie ultraprzetworzonej żywności wiąże się z czynnikami ryzyka kardiometabolicznego, co nie tylko potwierdza istniejące dowody łączące te produkty ze wzrostem nadwagi i otyłości w Kanadzie i na świecie, ale także dostarcza bardziej szczegółowych informacji o tym, co dzieje się w organizmie, zanim rozwinie się pełnoobjawowa choroba - mówi Baric.
Na podstawie:
Junk food for thought: Landmark study directly links ultra-processed foods to poor health
