Od 2026 r. wielka zmiana w gospodarstwach. Rolnicy muszą przygotować się na nowy obowiązek

Prezydent, argumentując decyzję o wecie, podkreślił m.in., że wprowadzenie obowiązku prowadzenia dokumentacji jedynie w formacie elektronicznym narusza fundamenty praworządności. Zdaniem resortu, zapisy miały ułatwić rolnikom przejście na systemy online. - Jednym z jej celów było odroczenie obowiązku prowadzenia elektronicznej ewidencji zabiegów ochrony roślin, która od 1 stycznia 2026 r. wymagana jest we wszystkich krajach członkowskich UE - wskazano w komunikacie.

- Podane przez Prezydenta RP pisemne uzasadnienie weta oparte jest na argumentach nieznajdujących potwierdzenia w faktach i w obowiązującym prawie - nie ma wątpliwości Mikołaj Baum z Agraves.

Dodaje też, że od lat rolnicy prowadzą dokumentację rejestrujące stosowanie ŚOR w gospodarstwie, więc trudno tu mówić o trudnościach administracyjnych. Dzisiejsze obowiązki niewiele różnią się od tych proponowanych w ustawie. - Co więcej sam system informatyczny jest w trakcie tworzenia, nie został jeszcze przez PIORiN zaprezentowany, zatem jego ocena jest zdecydowanie przedwczesna - przyznaje prawnik Agraves.

Kwestią sporną jest też twierdzenie o "cyfrowym wykluczeniu" części producentów. Obecnie wiele spraw załatwia się online, dotyczy to także rolnictwa. Chociażby wnioski o dopłaty bezpośrednie są składane przez elektroniczną platformę e-Wniosek, a już niedługo będą zmiany w rejestracji zwierząt w IRZplus czy KSeF. W transformacji cyfrowej ważną rolę pełnią pracownicy ośrodków doradztwa rolniczego. To oni pomagają przejść bez trudności na elektroniczne systemy.

Mikołaj Baum podkreśla, że uzasadnienie decyzji prezydenta wprowadza w błąd rolników i opinię publiczną w zakresie przepisów unijnych. W nowym roku rolnicy będą musieli przejść na dokumentację elektroniczną, jednak zakłada się czasowe rozwiązanie przejściowe.

- Jeżeli dokumentacja nie zostanie pierwotnie utworzona w wymaganym formacie elektronicznym, czyli zostanie np. zapisana w zeszycie, należy ją przenieść do tego formatu nie później niż 30 dni od daty zastosowania środka ochrony roślin - wyjaśnia.

Ponadto przed 1 stycznia 2030 roku państwa członkowskie mogą zezwolić na dłuższe terminy dla przenoszenia dokumentacji do określonego formatu elektronicznego, pod warunkiem że cała dokumentacja będzie dostępna w określonym formacie elektronicznym przed dniem 31 stycznia roku następującego po roku stosowania środka ochrony roślin.

- Pomimo ewentualnego korzystania z tych rozwiązań przejściowych każdy rolnik zobowiązany będzie na żądanie upoważnionego organu administracji publicznej (np. PIORiN, ARiMR) do przekazania informacji w określonym formacie elektronicznym w terminie 10 dni roboczych.

Od początku 2026 roku wszyscy rolnicy będą musieli prowadzić cyfrową dokumentację dotyczącą stosowanych środków. Konieczność ta obejmuje udostępnianie tych dokumentów na potrzeby kontroli w ciągu 10 dni roboczych, a ich przechowywanie przez okres trzech lat. Chociaż wstrzymano wprowadzenie kar finansowych za brak spełnienia nowych wymogów, nieprzestrzeganie ich może skutkować problemami przy kontrolach.

Jak to wygląda w innych krajach? - Przepisy rozporządzenia dotyczą wszystkich krajów członkowskich UE bez wyjątku. Francja i Holandia przyjęły podobny model jak w Polsce, czyli centralnej, rządowej bazy przyjmującej i udostępniającej dane wprowadzane przez rolników - mówi Mikołaj Baum.

- Wdrażanie rozwiązań cyfrowych jest dobrym, sprawdzonym sposobem zmniejszania obciążeń administracyjnych, w tym przypadku m.in. ponownemu wykorzystywaniu danych znajdujących się już w systemach rządowych (ARiMR) i programach komercyjnych użytkowanych przez rolników. Aktualna sytuacja prawna rodzi niepewność dotyczącą przyszłych warunków prowadzenia działalności rolniczej, co jest zdecydowanie niekorzystne dla polskich gospodarstw rolnych - podsumowuje.