Tylko 200 psów asystujących w Polsce. Nowy projekt Mazowsza ma to zmienić

W Polsce działa zaledwie 200 psów przewodników dla osób niewidomych – to dramatycznie mało w porównaniu z innymi krajami. Dla przykładu, w Czechach, które mają czterokrotnie mniejszą populację, takich psów jest pięć razy więcej. Aby zmienić tę sytuację, Fundacja Vis Maior Pies Przewodnik rozpoczyna nowatorski projekt „Pies – oczy, ręce i dużo więcej”, finansowany przez samorząd Mazowsza. W ciągu najbliższych trzech lat 13 specjalnie wyszkolonych psów trafi do osób z różnymi niepełnosprawnościami. Budżet projektu to 1,3 mln zł.

Choć w Polsce najczęściej kojarzymy psy asystujące z przewodnikami osób niewidomych, ich rola jest znacznie szersza. Mogą:

• pomagać osobom z niepełnosprawnością ruchową (otwierać drzwi, podnosić przedmioty, stabilizować chód),
• wspierać osoby głuche i niedosłyszące (sygnalizować dźwięki, np. dzwonek do drzwi),
• wykrywać zbliżający się atak choroby (np. w przypadku padaczki lub cukrzycy).

Choć ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych wyraźnie gwarantuje prawo wstępu do miejsc publicznych z psem asystującym, wciąż dochodzi do skandalicznych sytuacji.

Jednym z najbardziej znanych incydentów było wyproszenie pani Arlety ze sklepu H&M w warszawskiej galerii handlowej w 2021 roku. Mimo że kobieta miała oznakowanego psa przewodnika, pracownicy odmówili jej wstępu. Sprawa wywołała burzę w mediach społecznościowych, a marka musiała publicznie przeprosić i przypomnieć, że regulaminy sklepów nie mogą ograniczać praw osób z niepełnosprawnościami.

Proces przygotowania psa do pracy jest długotrwały i wymaga specjalistycznej wiedzy. Koszt wyszkolenia jednego psa to aż 100 tys. złotych. W ramach projektu:

• W 2025 roku wyszkolonych zostanie 7 psów (3 przewodniki dla niewidomych i 4 asystujące dla osób z innymi niepełnosprawnościami).
• W 2026 roku dołączy kolejnych 6 czworonogów.

Szkolenie obejmuje:

• naukę podstawowych komend,
• specjalistyczne ćwiczenia (np. reakcja na atak choroby),
• trening w rodzinach zastępczych, aby pies przyzwyczaił się do różnych sytuacji.

Po przejściu na emeryturę zwierzęta często zostają ze swoim opiekunem lub trafiają do nowej, troskliwej rodziny. – Mamy w fundacji 15-letniego psa, który już słabo chodzi, ale nadal jest otoczony miłością – dodaje Kramarz.

Osoby z niepełnosprawnościami mogą aplikować przez stronę internetową fundacji. Proces kwalifikacyjny obejmuje:

1. Wypełnienie ankiety (m.in. pytania o codzienne potrzeby).
2. Rozmowę i ocenę samodzielności kandydata.
3. 80-godzinne szkolenie teoretyczne (m.in. opieka nad psem, prawa osób z niepełnosprawnościami).
4. Naukę współpracy z psem.

Dzięki psom asystującym osoby z niepełnosprawnościami zyskują nie tylko pomoc, ale też szansę na pełniejsze życie. A projekt „Pies – oczy, ręce i dużo więcej” może być prawdziwym przełomem w Polsce.