Bitwa, która zmieniła reguły wojny w Europie

Historyczne tło bitwy

Bitwa pod Rocroi (1643) nie była przypadkowym starciem. Stanowiła część wielkiego konfliktu, trawiącego Europę od dziesięcioleci, tzw. wojny trzydziestoletniej (1618–1648). Wojna ta była swoistym wyścigiem o dominację – Hiszpania i Austria po jednej stronie, Francja, Szwecja i Niderlandy po drugiej.

Francuzi oficjalnie włączyli się do wojny w 1635 roku, ale przez lata ponosili ciężkie straty. Hiszpanie, kontrolując ziemie dzisiejszej Belgii, posiadali przewagę strategiczną, a każda ich kampania mogła zagrozić sercu Francji.

Wiosną 1643 roku generał Francisco de Melo, dowódca wojsk hiszpańskich, ruszył na północ kraju, zdobywając kolejne twierdze. Jego celem było umocnienie dominacji Habsburgów i ostateczne przejęcie kontroli nad Francją. Ale wtedy na jego drodze stanął młody książę d’Enghien, zwany Wielkim Kondeuszem.

Przygotowania do bitwy

Hiszpanie mieli przewagę liczebną. Ich armia liczyła około 26 tysięcy ludzi, z czego większość stanowiła piechota. Na ich czele stali weterani – doświadczeni żołnierze tercios, wzmocnieni przez niemieckich i włoskich najemników. Była to siła niemal niemożliwa do złamania w otwartym polu.

Francuzi mieli mniej ludzi, ale więcej energii. Książę d’Enghien dowodził 23-tysięczną armią, w której kluczową rolę odgrywała lekka kawaleria. To właśnie ona miała zadecydować o losach przyszłego starcia.

Wielki Kondeusz postawił na szybkość. Podzielił swoje wojska na dwa główne skrzydła, a środek obsadził piechotą. Jego strategia była bardzo prosta: uderzyć tam, gdzie Hiszpanie się tego po prostu nie spodziewają.

Bitwa pod Rocroi (1643)

Świt 19 maja przyniósł pierwsze salwy artyleryjskie. Hiszpanie rozpoczęli natarcie – i początkowo wszystko szło po ich myśli. Ich centrum, złożone z niepokonanych dotąd tercios, zaczęło spychać francuską piechotę.

Ale na skrzydłach działo się coś zupełnie innego. Francuska kawaleria przeprowadziła bowiem błyskawiczny atak z prawej flanki. Zaskoczeni Hiszpanie nie zdołali się przegrupować, a ich oddziały z wolna się chwiały. Młody książę d’Enghien osobiście poprowadził kolejne uderzenie, co jeszcze bardziej wprowadziło chaos w szeregach wroga.

Tymczasem lewa flanka Francuzów miała poważne problemy. Hiszpańska jazda niemal całkowicie ją rozbiła, zmuszając do odwrotu. Na polu bitwy zapanował totalny chaos.

Zwycięski Wielki Kondeusz

Książę d’Enghien miał do wyboru dwie opcje: 1) wzmocnić lewą flankę i ratować wycofujące się oddziały, lub 2) zaatakować hiszpańskie centrum i doprowadzić do całkowitego załamania ich szyków.

Ostatecznie postawił na drugą opcję. To była decyzja, która przesądziła o losach bitwy. Zamiast się bronić, przeszedł do jeszcze bardziej agresywnego ataku. Francuska kawaleria wdarła się na tyły wroga, siejąc spustoszenie. W tym samym momencie artyleria zaczęła bezlitośnie ostrzeliwać hiszpańskie tercios, które nie miały już gdzie się cofnąć.

Hiszpanie wytrzymali jeszcze kilka godzin, ale w końcu ich legendarne formacje rozpadły się. O godzinie 14:00 generał Francisco de Melo nakazał odwrót.

Skutki bitwy pod Rocroi

Bitwa pod Rocroi miała ogromne znaczenie. Hiszpania poniosła bowiem druzgocącą klęskę, jakiej nie zaznała od ponad stu lat. Jej armia straciła 15 tysięcy ludzi, z czego 8 tysięcy poległo, a 7 tysięcy dostało się do niewoli. Francuzi stracili cztery razy mniej żołnierzy.

Ale to nie liczby były najważniejsze. Upadł mit niezwyciężonych tercios, które przez pokolenia siały w Europie strach. W ich miejsce zaczęła wchodzić nowa taktyka – lżejsze, bardziej mobilne oddziały, zdolne do szybkich manewrów.

Wybór literatury:

·       Rosalak M., Entrée Wielkiego Kondeusza. Bitwa pod Rocroi [https://historia.dorzeczy.pl/235201/entree-wielkiego-kondeusza-bitwa-pod-rocroi.html].