Choroby grzybowe szaleją na plantacjach warzyw

Deszcze, upały, wysoka wilgotność powietrza to idealne warunki do rozwoju wielu patogenicznych chorób grzybowych na plantacjach warzyw. W tym sezonie patogeny mają wyjątkowo sprzyjające warunki.

Obecny sezon uprawowy jest wyjątkowo trudny dla plantatorów warzyw. Początek sezonu wegetacyjnego przyniósł suszę, w związku z którą występowały problemy ze wschodami posianych roślin. Z kolei warunki pogodowe latem, takie jak wysoka wilgotność powietrza, częste opady deszczu oraz wysoka temperatura sprzyjają rozwojowi wielu gatunków patogenicznych grzybów i organizmów grzybopodobnych. W efekcie, na plantacjach warzyw choroby grzybowe występują w tym roku w wyjątkowo dużym nasileniu.

W lipcu i sierpniu br. w całej Polsce notowano występowanie mączniaka rzekomego dyniowatych (Pseudoperonospora cubensis). Patogen będący sprawcą tej choroby masowo pojawiał się na liściach ogórków. Zarówno tych uprawianych w gruncie, jak również pod osłonami. Bez właściwego rozpoznania i szybkiej interwencji odpowiednimi fungicydami patogen ten potrafił zniszczyć całą uprawę w ciągu kilku dni.

Należy dodać, że mączniak rzekomy jest często mylony z kanciastą plamistością liści ogórka, powodowaną przez bakterię Pseudomonas syringae pv. lachrymans. Bowiem symptomy tej choroby grzybowej na plantacji ogórków — początkowo oliwkowozielone, kanciaste, ograniczone nerwami plamy na liściach — są bardzo podobne do tych obserwowanych w kanciastej, bakteryjnej plamistości. Podobieństwo tych objawów może przyczynić się do błędnego rozpoznania choroby. Tymczasem warto wiedzieć, że w przypadku mączniaka rzekomego dyniowatych na ogórku, plamy żółkną i brązowieją w krótkim czasie. Zaś na spodniej stronie liści pojawia się brunatny lub fioletowy nalot zarodników. Ponadto plamy powiększają się, a liście zasychają od brzegów.

W tym sezonie na plantacjach warzyw często spotykano ponadto choroby grzybowe powodowane przez grzyby z rodzaju Alternaria. Mianowicie, na roślinach ogórka identyfikowano Alterneria cucumerina — sprawcę alternariozy dyniowatych. Z kolei w uprawach gruntowych pomidorów powszechnie w tym sezonie występuje Alternaria solani — sprawca alternariozy pomidora.

Choroby wywoływane przez patogeny z rodzaju Alterneria mogą  wystąpić praktycznie przy każdej pogodzie. Aczkolwiek ich rozwojowi wyjątkowo sprzyja wysoka wilgotność i częste opady deszczu. Patogen ten rozprzestrzenia się przez zarodniki konidialne, które są przenoszone wraz z prądami powietrza i kroplami wody.

Częste deszcze, zimne noce i ciepłe dni, z jakimi mamy do czynienia praktycznie przez całe lato to idealne warunki do rozwoju zarazy ziemniaka na pomidorze. Sprawca tej choroby, organizm grzybopodobny Phytophthora infestans jest wyjątkowo groźny. Bowiem potrafi zniszczyć całe uprawy pomidorów w ciągu kilku dni. Infekcji pierwotnej dokonują zarodniki roznoszone z wiatrem w czasie wilgotnej pogody. Do epidemii dochodzi zwykle w okresach chłodów i długotrwałej deszczowej pogody.

Na liściach porażonych roślin powstają początkowo stalowoszare, a potem zielonobrunatne, nekrotyczne plamy, szybko obejmujące zasięgiem coraz większą powierzchnię. Z kolei nerwy liściowe czernieją. Przy wysokiej wilgotności powietrza dolna powierzchnia porażonej tkanki pokrywa się białym nalotem plechy. Zaś ogonki liściowe oraz pędy brązowieją i ulegają nekrozie. Natomiast na owocach pomidora powstają szarozielone, szybko brązowiejące plamy o twardej powierzchni. Przy czym zbrunatnienie sięga także w głąb miąższu owoców.

Obfite deszcze i dość wysokie temperatury sprzyjały także rozwojowi grzybów rodzaju Botrytis, w tym Botrytis cinerea — sprawcy szarej pleśni oraz Botrytis fabae — sprawcy czekoladowej plamistość bobu. Ta druga choroba wystąpiła w lipcu tego roku na wielu plantacjach bobu w całej Polsce. Źródłem infekcji pierwotnej są nasiona oraz resztki roślin, w których zimuje grzybnia i sklerocja patogenu. Zaś rozwojowi choroby sprzyja spadź wydzielana przez mszyce, które są powszechnymi szkodnikami bobu.

Botrytis fabae może powodować przedwschodową zgorzel siewek. Z kolei w czasie wegetacji bobu charakterystycznym symptomem są okrągłe, pojedyncze plamki koloru czekoladowego na powierzchni i spodniej stronie blaszki liściowej. Stąd zresztą wzięła się nazwa choroby. Z czasem liczba plamek się zwiększa, liście brązowieją i zasychają. Patogen atakuje nie tylko liście bobu, ale także pąki kwiatowe, kwiaty oraz strąki. Ponadto ma zdolność przenikania przez okrywę strąka do nasion. W efekcie infekcji straty plonu na plantacji bobu mogą sięgać nawet 50–60%.

Ochrona plantacji warzyw zaatakowanych przez patogeny grzybowe nie jest łatwa w tym sezonie. Zaś dodatkowo wykonanie zabiegów utrudniała wyjątkowo deszczowa pogoda, zwłaszcza w lipcu. O powodzeniu i skuteczności ochrony fungicydowej decydowało wiele czynników, z których najważniejsze, to:

• prawidłowe rozpoznanie sprawcy choroby i dobór odpowiedniego preparatu;
• zastosowanie fungicydu o właściwym mechanizmie działania, dostosowanym do fazy infekcji i cyklu życiowego potogenu;
• właściwy termin zabiegu — zastosowanie fungicydu zapobiegawczo lub jak najszybciej po zauważeniu pierwszych objawów, we wczesnej fazie infekcji;
• prawidłowe wykonanie zabiegu ochrony;
  
  1. odpowiednia ilość wody;
  2. kalibracja i sprawność opryskiwacza;
  3. właściwy dobór dysz (kroplistość, ciśnienie, pokrycie liści);
  4. równomierne naniesienie cieczy roboczej na rośliny, również po spodniej stronie liści.
• odpowiednie warunki pogodowe w czasie zabiegu:
  
  1. temperatura zapewniająca skuteczne działanie substancji aktywnej;
  2. brak opadów mogących zmyć preparat;
  3. brak intensywnego wiatru znoszącego ciecz roboczą;
• stan roślin i plantacji:
  
  1. gęstość łanu i stopień ulistnienia umożliwiający dostęp środka do wnętrza roślin;
  2. kondycja roślin — rośliny osłabione niedoborami czy suszą gorzej reagują na ochronę;
• częstotliwość i system ochrony:
  
  1. przestrzeganie zaleceń producenta co do dawki, mieszalności preparatów, czasu aplikacji;
  2. zachowanie odstępów między zabiegami zgodnie z zaleceniami;
  3. integrowanie ochrony chemicznej z metodami agrotechnicznymi i biologicznymi.

Źródło: Platforma Sygnalizacji Agrofagów