Edward Dębicki w Oświęcimiu: 81 lat temu była zagłada Romów
W sobotę 2 sierpnia mija 81 lat od "likwidacji" obozu cygańskiego w Auschwitz-Birkenau. Tego dnia w Oświęcimiu 90-letni Edward Dębicki opowie o tamtych czasach.
Edward Dębicki urodził się 4 marca 1935. Jego dzieciństwo przypadło na czas II wojny światowej.
- Gdy w 1944 roku likwidowano obóz romski w Auschwitz-Birkenau, miałem dziewięć lat. Ukrywaliśmy się w lasach, żyliśmy w ziemiankach w nieustannym strachu, widzieliśmy śmierć na każdym kroku. Przeżyłem, bo los tak chciał. Ale noszę w sobie pamięć o tych wszystkich, którzy nie mieli tego szczęścia - mówi Edward Dębicki.
Pan Edward to najbardziej znany Rom w naszym regionie. Związany jest z nim od lat 50. zeszłego wieku, gdy jego tabor osiadł w Gorzowie. 4 marca 2025 skończył 90 lat. W tym roku obchodzi 70-lecie działalności artystycznej (tyle samo lat działa też założony przez niego zespół Terno).
Obiad jak u mamy. Karkówkę w marynacie układam na kiszonej kapuście i wkładam do piekarnika
W sobotę 2 sierpnia pan Edward będzie gościem obchodów 81. rocznicy "likwidacji" obozu cygańskiego, które odbędą się w Oświęcimiu.
W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku niemieccy naziści zamordowali w komorach gazowych pozostałych jeszcze przy życiu 2897 mężczyzn, kobiet i dzieci. "Zigeunerlager" został założony w lutym 1943 roku jako miejsce deportacji Cyganów z Rzeszy, Austrii i Protektoratu Czech i Moraw. Zginęło w nim około 20 tys. osób. Od czternastu lat 2 sierpnia jest Dniem Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti.
Dębicki, który jest nie tylko muzykiem, kompozytorem, ale też pisarzem, ponad dwie dekady temu, o tamtych czasach napisał książkę "Ptaki umarłych", która opowiada o tragedii romskich rodzin w czasie wojny.
"Nie bądźmy obojętni"
Podczas sobotnich uroczystości zamierza zaapelować do młodych, by reagowali na wszelkie przejawy rasizmu.
- Widzę dziś w Polsce i w Europie narastającą nienawiść do tych, którzy są inni. Widzę ksenofobię, antycyganizm, rasizm, które doprowadziły do Auschwitz. Nie bądźmy na to obojętni! - mówi pan Edward.
O tym, jak w czasie II wojny potraktowani zostali Romowie będzie można dowiedzieć się z filmu "Porajmos. Zapomniany Holocaust", którego Edward Dębicki jest jednym z bohaterów. Dokument zostanie wyemitowany w czwartek 7 sierpnia o 22.25 w TVP1.
