Główny Instytut Górnictwa pomoże w stawianiu schronów

Technologie stosowane w górnictwie mogą być przydatne przy projektowaniu i budowaniu schronów i miejsc ukryć. Główny Instytut Górnictwa - Państwowy Instytut Badawczy zachęca do współpracy w tym zakresie firmy, które projektują obiekty ochronne, ale także przedsiębiorstwa, jakie do tej pory głównie pracowały dla górnictwa.

W siedzibie GIG - PIB w Katowicach odbyło się seminarium "Wiedza i techniki górnicze na rzecz obronności i ochrony ludności". Podczas niego specjaliści Instytutu mówili, które doświadczenia z ich dotychczasowej działalności mogą być przydatne przy projektowaniu schronów i miejsc ukryć. Swoimi pomysłami dzieliły się też przedsiębiorstwa współpracujące z górnictwem, a także te, które produkują rozwiązania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa.

Dyrektor GIG - PIB Jarosław Zagorówski nie ukrywa, że jego instytucja wspiera branżę górniczą, również w procesie transformacji. Jak wyliczał, w 2024 roku Instytut prowadził prawie 9000 prac badawczo-usługowych, obsłużył ponad 1700 klientów, zgłoszono też sześć wynalazków. Nad tym wszystkim pracuje wykształconych i wyspecjalizowanych 400 osób, co przełożyło się w ostatnim roku na 140 prac naukowych. W zasobach GIG - PIB funkcjonuje 16 akredytowanych laboratoriów, a w fazie realizacji jest 40 projektów, z czego zdecydowana większość o międzynarodowym zasięgu.

- Taki jest potencjał instytutu, do którego też namawiam, abyście państwo korzystali. Główne obszary naszej działalności to górnictwo i geoinżynieria. Do tego: bezpieczeństwo pracy w przemyśle, certyfikacja, akredytacja, inżyniera środowiskowa, czyste technologie węglowe, edukacja i szkolenia. Generalnie wiedzą wspieramy rozwój, wspieramy przemysł, wspieramy samorządowców, chcemy państwa wspierać - zwrócił się Jarosław Zagórowski do uczestników seminarium.

GIG-PIB chce uczestniczyć we wzmacnianiu bezpieczeństwa obywateli, ale także odporności państwa. W czym może pomóc w kontekście budowy schronów i miejsc ukryć? O tym przekonywali eksperci instytutu.

Marek Rotkegel z Zakładu Technologii Eksploatacji, Tąpań i Oceny Ryzyka podkreślał, że GIG - PIB realizuje szereg prac badawczych polegających na ocenie stanu technicznego obiektów podziemnych.

- Są to najczęściej badania mające na celu określenie parametrów zarówno całej konstrukcji, jak i użytych materiałów. Określamy wytrzymałość na ściskanie betonu, elementów konstrukcyjnych, przyczep różnych powłok do podłoża. Badania te realizujemy w instytucie oraz w miejscu, gdzie dana konstrukcja jest zabudowana. Ponadto prowadzimy zaawansowane analizy wytrzymałościowe, najczęściej metodą elementów skończonych. Realizujemy projekty naprawy tych konstrukcji, które wcześniej badaliśmy, ocenialiśmy. Także projekty wzmocnienia i zabezpieczania tychże konstrukcji - przekonywał dr hab. inż. Rotkegel.

GIG-PIB oceniał m.in. zabezpieczenia wyrobisk, ale także obiektów należących do warszawskiego metra, czy elektrowni szczytowo - pompowej. Jak podkreślał, realizowana działalność doskonale wpisuje się w zakres dotyczący schronów i miejsc ukrycia.

Adam Lurka z Zakładu Geologii, Geofizyki i Ochrony Powierzchni mówił o metodach, które potencjalnie mogą być wykorzystywane do monitorowania struktur podziemnych jak schron. Mówił o geofizyce inżynierskiej i satelitarnej interferometrii. Jak tłumaczył, wykorzystywane metody w zakładzie pozwalają np. rozróżnić spękania w obiektach podziemnych, jak np. schron.

- Wejście schronów czy miejsca schronienia wymagać będą również podejścia takiego stricte wentylacyjnego. Zabezpieczenia tych osób, które w przypadku zagrożenia będą się tam znajdować. Te instalacje będzie trzeba wyposażyć zarówno w filtry od zanieczyszczeń mechanicznych (mówi się o zagrożeniu chemicznym, biologicznym, radioaktywnym) - mówił Tomasz Goliwąs, z Zakładu Aerologii Górniczej.

Jak przyznał, specjaliści z reprezentowanego jego zakładu są gotowi podjąć się zadania opracowania urządzenia do czyszczenia i wzbogacania powietrza, umożliwiając ochronę osób na określony czas. Zakład realizuje zlecenia nie tylko dla kopalń, ale także dla projektowanych tuneli np. drogowych, które również - dzięki zastosowanej wentylacji - mogą służyć jako miejsca schronienia.

- Jesteśmy w stanie zaprojektować sposoby monitorowania składu powietrza i parametrów w schronach, a także rozmieszczenia czujników, pomiarów stężenia tlenu, dwutlenku węgla, również czujników temperatury, czy wilgoci. Do tego lokalizacja czujników dymu, rozmieszczeń awaryjnego oświetlenia - można było usłyszeć.

Śląskie Centrum Radiometrii Środowiskowej przy GIG-PIB to największe w Polsce laboratorium zajmujące się skażeniami promieniotwórczymi i pomiarami promieniowania.

- W naszym zakładzie prowadzimy między innymi badanie osłonności przegród, ścian, betonu, betonu konstrukcyjnego, różnych materiałów, które mogą zostać wykorzystane do budowy takich schronów - powiedział Michał Bończyk, kierownik Śląskiego Centrum Radiometrii Środowiskowej.

Zwrócił uwagę, że choć najlepiej przed promieniowaniem chroni ołów, to jednak jest on drogi, słabo dostępny, a na dodatek to materiał słaby konstrukcyjnie. Jak przyznał, prowadzono w zakładzie badania, w ramach których opracowywane były mieszanki betonowe, które jednocześnie miały bardzo dobre właściwości mechaniczne, a jednocześnie konstrukcyjne i stanowiły dobrą osłonę przed promieniowaniem.

Śląskie Centrum Radiometrii Środowiskowej prowadzi wszelkie badania związane ze skażeniami promieniotwórczymi środowiska. Zespół jest w stanie mierzyć wszystkie rodzaje skażeń, wszystkie typy promieniowania, praktycznie wszystkie izotopy promieniotwórcze, jakie mogą zostać wyemitowane do środowiska w trakcie katastrof jądrowych z powodu ataku nuklearnego, czy awarii obiektu jądrowego (np. elektrowni).

Tomasz Skowronek z Zakładu Akustyki, Elektroniki i Rozwiązań IT mówił o drganiach i hałasie, jaki oddziałuje na obiekt i osoby znajdujące się w środku i rozwiązaniach

Dariusz Stefaniak z Jednostki Oceny Zgodności mówił o certyfikacjach m.in. wykorzystywanych materiałów w różnego typu obiektach. Przyznał, że jego zakład posiada również pełen zakres akredytacji na materiały wybuchowe do zastosowań cywilnych. Ponadto zakład dysponuje specjalnymi bunkrami do prób z materiałami wybuchowymi, sztolniami oraz komorami do gazów toksycznych.

- W ograniczonym zakresie możemy wykonywać badania odporności konstrukcji wszelkiego typu na działanie materiałów wybuchowych. Dlaczego w ograniczonym? Dlatego, że nasze poligony są sytuowane jednak w obszarze zabudowanym. Nie jesteśmy tam w stanie strzelać dużymi ilościami materiałów. Ale jeżeli taka potrzeba by zaistniała, to pewnie będziemy mogli dostosować się do takich potrzeb - mówił Stefaniak.

Podczas seminarium wskazano na możliwość adaptacji podziemnych wyrobisk na centra danych, czy nawet centra bezpieczeństwa i dowodzenia. Takie badania prowadzono w kopalni doświadczalnej "Barbara".

W trakcie seminarium swoimi doświadczeniami dzieliły się m.in. firmy dotąd pracujące dla branży górniczej. Na przykład TH Silesia zaproponowała model schronu. Była to okazja do wymiany doświadczeń z przedsiębiorstwami realizującymi zlecenia związane z szeroko pojętym bezpieczeństwem.