Historia Anny Askew. Skazano ją na potworną śmierć

Wczesne lata i przymusowy związek

urodziła się w 1521 roku w rodzinnej posiadłości w South Kelsey w hrabstwie Lincolnshire. Ojciec William Askew służył wcześniej w armii Henryka VIII i otrzymał szlachecki tytuł za zasługi wojskowe. Rodzina należała do zamożnej warstwy ziemiańskiej posiadającej znaczne dobra w północnej Anglii. Anna otrzymała niezwykle staranne wykształcenie jak na standardy epoki obejmujące naukę łaciny oraz teologii.

Piętnastoletnia Anna została zmuszona do małżeństwa z Thomasem Kyme w 1536 roku po śmierci swojej siostry. Związek miał charakter czysto majątkowy, łączący dwa szlacheckie rody. Kyme okazał się zagorzałym katolikiem. Anna urodziła mężowi dwójkę dzieci, jednak małżeństwo zakończyło się katastrofą ze względu na różnice religijne.

Konflikt nasili się gdy Anna zaczęła otwarcie głosić poglądy reformacyjne w swoim otoczeniu. Organizowała spotkania biblijne dla kobiet z okolicznych posiadłości. Thomas wielokrotnie zakazywał żonie publicznego nauczania, jednak Anna ignorowała jego polecenia. Mąż ostatecznie wyrzucił ją z dziećmi z rodzinnego domu około 1544 roku.

Anna podjęła bezprecedensowe kroki zmierzające do uzyskania rozwodu kościelnego. Procedura taka była praktycznie niemożliwa dla kobiet w XVI wieku. Zachowała również nazwisko panieńskie, co wzbudzało oburzenie konserwatywnych kręgów. Jej postępowanie stanowiło jawne wyzwanie dla patriarchalnego porządku społecznego epoki Tudorów.

Działalność kaznodziejska w Londynie

Anna przybyła do Londynu około 1544 roku, szukając pomocy prawnej w sprawie rozwodu. Nawiązała kontakty z wpływowymi protestantami dworskimi włączając biskupa Hugh Latimera oraz doktora Nicholasa Shaxtona. Zdobyła również protekcję dam dworu takich jak Catherine Willoughby Brandon księżna Suffolk.

Anna szybko zyskała sławę jako charyzmatyczna kaznodziejka organizująca spotkania biblijne w prywatnych domach. Jej erudycja teologiczna oraz dar wymowy przyciągały licznych słuchaczy pragnących poznać nową interpretację Pisma Świętego. Nauczała szczególnie kobiety, które miały ograniczony dostęp do edukacji religijnej. Parlament zakazywał bowiem czytania Biblii osobom niższego stanu społecznego oraz reprezentantkom płci żeńskiej.

Poglądy Anny koncentrowały się wokół odrzucenia katolickiej doktryny przeistoczenia podczas mszy świętej. Głosiła że chleb i wino pozostają jedynie symbolami ciała i krwi Chrystusa. Stanowisko to było uznawane za herezję zgodnie z Aktem o Sakramentach uchwalonym przez Henryka VIII. Anna otwarcie krytykowała również kult świętych oraz odpusty praktykowane przez Kościół katolicki.

Wzrastająca popularność Anny zaniepokoiła konserwatywnych hierarchów kościelnych na czele z biskupem Winchester Stephenem Gardinerem. Postanowili wykorzystać jej aresztowanie do skompromitowania protestantów dworskich, włączając samą królową Katarzynę Parr. Anna nieświadomie stała się pionkiem w politycznej grze toczonej między frakcjami religijnymi na dworze królewskim.

Aresztowania i przesłuchania

Pierwszego aresztowania Anny dokonano 10 marca 1545 roku na podstawie Aktu o Sześciu Artykułach penalizującego herezję. Oskarżenia dotyczyły propagowania błędnej interpretacji eucharystii podczas publicznych kazań. Anna stanęła przed komisją śledczą, jednak brak świadków uniemożliwił udowodnienie jej winy. Edmund Bonner biskup Londynu nakazał dwunastodniowe więzienie, po czym zwolnił ją za kaucją wpłaconą przez kuzyna.

Drugi proces rozpoczął się w czerwcu 1546 roku gdy Anna została ponownie aresztowana za kontynuowanie działalności kaznodziejskiej. Przesłuchanie prowadziło grono wysokich dostojników obejmujące lorda kanclerza Thomasa Wriotherleya oraz Stephena Gardinera biskupa Winchester. Śledczy próbowali zmusić Annę do wydania nazwisk innych protestantów szczególnie dam dworskich sympatyzujących z reformacją.

Anna kategorycznie odmówiła współpracy z prokuratorami mimo licznych gróźb i obietnic łagodniejszego traktowania. Sędziowie zaproponowali jej uwolnienie w zamian za informacje kompromitujące królową Katarzynę Parr. Odmowa spowodowała eskalację metod śledczych w kierunku stosowania tortur fizycznych. Anna stała się pierwszą kobietą w historii Tower of London poddaną tego rodzaju procedurom.

Tortury odbywały się w podziemiach Białej Wieży pod osobistym nadzorem lorda kanclerza Wriotherleya oraz sir Richarda Richa. Anna została rozciąganą na specjalnym stole, powodującym zwichniecie wszystkich głównych stawów. Dwudniowe męczarnie nie złamały jednak jej oporu.

Egzekucja Askew

Egzekucja nastąpiła 16 lipca 1546 roku na placu Smithfield w Londynie. Anna Askew została przewieziona na miejsce kaźni na wózku, ponieważ dotkliwe tortury uniemożliwiły jej chodzenie. Jej ciało pozostawało bezwładne, a ręce i nogi zwisały martwo, gdy kat przywiązywał ją do krzesła ustawionego na stosie. Nawet w chwili śmierci Anna zachowała spokój i promieniowała wewnętrzną siłą.

Tłum Londyńczyków gęsto otoczył miejsce egzekucji, wyczekując rozpoczęcia widowiska. Wśród zgromadzonych przeważała ciekawość i atmosfera sensacji, ale wielu szlachetnych obserwatorów dostrzegło w Annie bohaterkę o niezłomnej postawie. W ostatniej chwili kat zawiesił na szyi skazanej woreczek z prochem, który miał przynieść szybszy koniec w płomieniach.

Zaraz po podpaleniu chrustu wokół krzesła z Anną ogień buchnął wysoko, a zgromadzeni milczeli w grobowej ciszy. Anna nie zawołała ani nie wyraziła bólu, lecz jej twarz zwrócona ku niebu emanowała spokojem. U jej boku spłonęli również John Lascelles i inni oskarżeni o herezję. Zgodnie z angielskim prawem heretyków karano śmiercią właśnie na stosie, co miało być przestrogą dla kolejnych zwolenników nowych religijnych nurtów.