Historia Gryfiny Halickiej. Intrygantka, która została mniszką
W historii średniowiecznej Polski możemy znaleźć wiele przykładów szokującego zachowania władców i władczyń. Przemysł II miał udusić poduszką swoją żonę Ludgardę za to, że ta nie obdarzyła go potomstwem. Agafia Światosławówna miała natomiast namawiać swojego męża do zabójstwa scholastyka płockiego – Jana Czapli. Jednak historia tej władczyni bulwersuje jeszcze bardziej! Gryfina Halicka miała publicznie oskarżyć swojego męża – Leszka Czarnego o impotencję, co dla średniowiecznych władców stanowiło najwyższą formę obelgi.
Św. Kinga – przybycie do Polski
Według legendy, przyszła święta przybyła do Polski za sprawą żony swojego wuja Kolomana Halickiego. Koloman Halicki ożenił się z Salomeą Piastówną, rodzoną siostrą Bolesława V Wstydliwego. Córka Leszka Białego i Grzymisławy Ingwarówny utrzymywała przyjazne stosunki z Belą IV, często bywała na dworze u szwagra i miała kontakt z jego córką Kingą Arpadówną. Miała ona w tajemnicy przed królową Węgier – Marią Laskaris przemycić Kingę do Polski w specjalnie do tego celu przygotowanej skrzyni. Według legendy, Salomei Piastównie mieli pomagać piastowscy posłowie, ale o całym przedsięwzięciu podobno dowiedziała się matka Kingi – Maria Laskaris. Gdy przyszła teściowa Bolesława V Wstydliwego się o tym dowiedziała, to wpadła w szał!
Jest jednak mało prawdopodobne, aby Kinga Arpadówna została "porwana" przez żonę swojego wuja. Po pierwsze dlatego, źe była ona królewską córką, a po drugie Salomeę i Belę IV łączyły przyjazne stosunki. Gniew królowej Węgier – Marii Laskaris należy tłumaczyć inaczej. Otóż nie była zadowolona z pozycji swojego przyszłego zięcia. Bolesław V Wstydliwy nie był jeszcze wtedy księciem krakowskim. Królowa Maria, jako córka cesarza Nicei – Teodora Laskarysa, chciała dla córki jak najlepszego startu. To dlatego zareagowała nerwowo, gdy dowiedziała się, że mężem jej córki ma zostać władca prowincjonalnego księstewka.
Król Węgier Bela IV podzielał zdanie żony i również nie był zadowolony z tego, za kogo powychodziły jego córki. W liście do papieża Innocentego IV pisał, że wydał dwie córki za książąt ruskich, a trzecią za polskiego księcia. Chciał być dzięki temu szybko informowany o postępkach Tatarów. Jak dodał: bolało go poniżenie własnego majestatu królewskiego!
Wnuczka Beli IV
Gryfina Halicka była córką Anny Arpadówny, rodzonej siostry świętej Kingi. Bela IV wydał swoje córki za książąt halickich, aby umocnić wpływy w Europie Wschodniej.
Kinga Arpadówna poświęciła całe życie Bogu, według legendy nawet nie zażywała kąpieli, ponieważ w średniowieczu osoby, które dążyły do świętości, rezygnowały z wygód życia codziennego. Dodatkowo nie zdecydowała się na dziecko, żyjąc z Bolesławem V Wstydliwym w białym małżeństwie.
Jednak brak dziedzica sprawiał, że narodziły się obawy o ciągłość władzy. Dotychczas, jeśli księżne decydowały się podjąć życie w ascezie, to robiły to już po tym, gdy urodziły następcę tronu. Aby temu, zaradzić Kinga i Bolesława postanowili adoptować dziecko!
Kim był Leszek Czarny?
Wybór ostatecznie padł na Leszka Czarnego, który był synem Kazimierza I Kujawskiego i jego pierwszej żony – Konstancji Wrocławskiej (córki Henryka II Pobożnego i Anny Przemyślidki). Książę był zatem przyrodnim bratem Władysława Łokietka.
Leszek Czarny ożenił się z Gryfiną Halicką, córką Rościsława Michajłowicza i Anny Arpadówny, córki króla Węgier, Beli IV oraz Marii Laskarisówny. Bolesław V Wstydliwy i św. Kinga Arpadówna zadbali zatem o to, aby ich pasierb był spowinowacony z najlepszymi dynastiami w ówczesnej Europie Środkowej.
Gryfina oskarża męża o impotencję
Małżeństwo Gryfiny i Leszka Czarnego już na samym początku przeżyło poważny kryzys. A wszystko dlatego, iż Arpadówna publicznie oskarżyła swojego męża o impotencję, a następnie odeszła od niego! Motywacje tej decyzji nie zostały wyjaśnione do dnia dzisiejszego. Wiemy tylko, iż rozłąka skłóconych małżonków trwała aż cztery lata.
W tym czasie Bolesław Wstydliwy czynił starania, by pogodzić Gryfinę i Leszka. Według Jana Długosza przywiózł przybraną synową do Sieradza i zadbał o poprawne ułożenie relacji między małżonkami. Miało to miejsce 6 sierpnia 1275 roku.
Dodatkowo Bolesław V Wstydliwy polecił pasierbowi wyleczenie impotencji u Mikołaja z Polski. Był on znanym lekarzem w środowisku krakowskich dominikanów. Zalecił Leszkowi Czarnemu jedzenie... węży, jaszczurek i żab! Ponoć ta osobliwa terapia ostatecznie pomogła księciu.
Ostatnie lata życia Gryfiny
Gryfina wróciła wprawdzie później do męża, ale dzieci się już nie doczekali. Leszek Czarny zmarł bowiem w 1288 roku, a po jego śmierci Gryfina trafiła do tego samego starosądeckiego klasztoru, w którym przebywały jej ciotki – św. Kinga oraz Jolenta Helena.
Od 1300 roku Gryfina przebywała natomiast w Czechach, dokąd wezwał ją jej siostrzeniec – król Czech Wacław II. Opiekowała się tam narzeczoną swojego siostrzeńca – Ryksą Elżbietą (córką króla Polski – Przemysła II).
W zamian za to Wacław II przekazał ciotce miasto Budyne koło Litomierzyc oraz okoliczne wsie. Zmarła w 1309 roku i została pochowana obok swojej siostry –Kunegundy Halickiej, matki króla Czech – Wacława II Przemyślidy.
