Hołdziorze w robocie, czyli takiego Śląska już nie ma... Obrazy sprzed 20 lat

Listopad 2002 roku. Kopalnia Krupiński w Suszcu fedruje pełną parą. Działa od blisko dwudziestu lat. Spod ziemi na powierzchnię trafia urobek – węgiel i kamień. Kamień to kopalniany odpad, który trafia na pobliską hałdę. Pośród płonnej skały znaleźć jednak można spore kawałki węgla, takie które przeszły przez sita sortowni. A węgiel marnować się nie powinien, bo stanowi wymierną w pieniądzu wartość. Jest produkt, jest popyt, więc musi być podaż. To wręcz idealne warunki dla zbieraczy węgla, czy hołdziorzy.

Przełom wieków to czas sporego na Śląsku bezrobocia. Praca nie czeka na człowieka, a raczej potencjalny pracownik musi ją sobie zorganizować. W okolicach kopalnianych hałd, które obok kamienia gromadzą też spore ilości węgla tworzą się samorzutne brygady zbieraczy, po śląsku zwanych hołdziorzami. Ich robota polega na przeczesywaniu zwałowisk i wynajdywaniu czarnych brył, niczym samorodków złota. Praca ciężka, żmudna, monotonna i brudna, bo najlepszym czujnikiem są w niej gołe ręce.

Znalezione kawałki węgla maja swoją wartość. Można je sprzedać stałym odbiorcą z okolicznych domostw, w których krucho z kasą, po rynkowej cenie za koszyk, czy kubełek. Rynkowej czyli niższej niż na składzie, a satysfakcjonującej sprzedawcę i kupującego. Taki plastikowy kosz z kilkoma kilogramami węgla 20 lat temu „chodził” po parę złotych. Z tego biznesu można się było utrzymać. Gdy skończył się zasiłek dla bezrobotnych zarobek z hołdy był nie do pogardzenia.

Fotografie sprzed nieco ponad 20 lat przenoszą nas w inną odległą rzeczywistość. Dziś trudno uwierzyć, że tak wyglądał początek XXI wieku i otoczenie w końcu jednej z nowocześniejszych wówczas kopalni na Śląsku. Proste wózki wyładowane węglem, plastikowe kosze wielokrotnego użytku, zdezelowany rower, którym można było dojechać do pracy i ręczna segregacja. Sceneria jak z filmu niemal o sto lat starszego. Zapętlona pętla czasu.

W Suszcu po hołdziorzach, podobnie jak o kopalni, pozostało już tylko wspomnienie. KWK Krupiński z eksploatacji wyłączono w marcu 2017 roku. Cztery lata później zasypano główny szyb, przybijając ostatni gwóźdź do kopalnianej trumny. W latach 1983 – 2010 zostało tu wydrążonych około 420 kilometrów wyrobisk korytarzowych. Wyeksploatowano 115 parcel ścianowych w 15 pokładach. Wydobyto około 47 mln ton węgla. Według szacunków pod ziemią pozostało ponad 550 milionów wysokogatunkowego węgla.