Jak stan nieważkości wpływa na zdrowie człowieka? Astronauci są narażeni na te nieprzyjemne dolegliwości

Misja Axiom-4 (Ax-4) z udziałem Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) to wydarzenie, którym od dłuższego czasu żyją mieszkańcy naszego kraju. Warto mieć świadomość, że pobyt w przestrzeni kosmicznej, a co za tym idzie, przebywanie w stanie nieważkości, wywiera znaczący wpływ na organizm człowieka. Od zmian w układzie krążenia po zanik mięśni i kości.

Jak stan nieważkości wpływa na zdrowie?Jak stan nieważkości wpływa na zdrowie?
Źródło zdjęć: © GettyImages.com | Getty images
Katarzyna Wąś-Zaniuk

Gdzie występuje nieważkość?

Zjawisko nieważkości charakteryzuje się tym, że siła grawitacji nie jest w stanie wywołać odczuwalnego nacisku na ciało lub przedmiot, co w efekcie sprawia, że wydają się one unosić w przestrzeni.

Jak stan nieważkości wpływa na zdrowie?
Jak stan nieważkości wpływa na zdrowie? © GettyImages.com | Getty images

Nieważkość występuje przede wszystkim w przestrzeni kosmicznej, szczególnie na orbicie okołoziemskiej, gdzie statki kosmiczne i satelity krążą wokół Ziemi. Stanu nieważkości można doświadczyć także podczas przejażdżki kolejką górską, gdy wagonik gwałtownie spada (np. z wysokiego wzniesienia). Siła odśrodkowa i przyspieszenie znoszą efekt grawitacji. Zjawisko to można zaobserwować także podczas skoku na bungee oraz lotu parabolicznego samolotem.

Wpływ stanu nieważkości na zdrowie

Długotrwałe przebywanie w stanie nieważkości stanowi poważne wyzwanie dla zdrowia. Grupą szczególnie narażoną na skutki tego stanu są astronauci. Brak grawitacji oznacza, że mięśnie i kości osób przebywających w przestrzeni kosmicznej nie są obciążane w naturalny sposób, co prowadzi do ich osłabienia. Szczególnie narażone są te mięśnie, które odpowiadają za postawę, czyli mięśnie pleców i nóg.

Brak obciążenia kości w warunkach nieważkości prowadzi do ich demineralizacji. Oznacza to, że astronauci mogą tracić nawet do 1 proc. masy kostnej miesięcznie, co znacząco zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy i podatności na złamania po powrocie na Ziemię.

Aby przeciwdziałać tym negatywnym skutkom, astronauci codziennie poświęcają czas na intensywne ćwiczenia siłowe na pokładzie stacji kosmicznej. Wykorzystują do tego specjalistyczny sprzęt, który działa efektywnie nawet w warunkach zerowej grawitacji.

W nieważkości krew i inne płyny przestają ciążyć w dół. „Przepływają” do górnej części ciała. To nie jest obojętne dla organizmu. Skutki, które można wówczas zaobserwować to między innymi:

  • opuchnięcie twarzy,
  • wzrost ciśnienia w głowie – ucisk na nerw wzrokowy często pogarsza widzenie.

Dodatkowo, serce „leniwieje”. Bez grawitacji narząd ten nie musi walczyć, by przepompować krew do mózgu, więc z czasem słabnie i nawet nieco zmienia kształt.

Kolejnym zdrowotnym zagrożeniem, z którym często mierzą się astronauci, jest choroba kosmiczna. Dotyka nawet co drugą osobę podczas pierwszych dni w nieważkości. Winowajcą jest konflikt zmysłów. Oczy widzą stan nieważkości, ale błędnik w uchu wewnętrznym wciąż szuka „góry” i „dołu”. Objawami choroby kosmicznej są między innymi:

  • mdłości,
  • zawroty głowy,
  • wymioty,
  • brak apetytu.

Nieprzyjemnym dolegliwościom można zaradzić poprzez zastosowanie farmakologii. Niestety, standardowe tabletki przeciwwymiotne działają słabiej w kosmosie, ponieważ w mikrograwitacji przemiana materii zwalnia, a tabletki mogą „przyklejać się” do przełyku, zamiast trafiać do żołądka. Niektóre załogi dostają zastrzyki.

Źródło: zpe.gov.pl

Wybrane dla Ciebie

Wielkie wyróżnienie. Były trener polskich hokeistów w Galerii Sławy
Wielkie wyróżnienie. Były trener polskich hokeistów w Galerii Sławy
Świecie: Wiózł drzwi na motorowerze. Interweniowała policja
Świecie: Wiózł drzwi na motorowerze. Interweniowała policja
Kilkutonowe szambo runęło z ciężarówki na jezdnię
Kilkutonowe szambo runęło z ciężarówki na jezdnię
Włosienica: Wypadek na DK 44. W kraksie uczestniczyły ciężarówka i trzy samochody osobowe
Włosienica: Wypadek na DK 44. W kraksie uczestniczyły ciężarówka i trzy samochody osobowe
Malbork: Te firmy zmodernizują Ratusz Staromiejski oraz ulice Stare Miasto i Piłsudskiego. Trzeba będzie "pogodzić" dwie sąsiadujące inwestycje
Malbork: Te firmy zmodernizują Ratusz Staromiejski oraz ulice Stare Miasto i Piłsudskiego. Trzeba będzie "pogodzić" dwie sąsiadujące inwestycje
Gomunice: Święto Miodu już w weekend. Zobacz program
Gomunice: Święto Miodu już w weekend. Zobacz program
Marcelin: Wędkarze walczyli o puchar wójta gminy Szczecinek
Marcelin: Wędkarze walczyli o puchar wójta gminy Szczecinek
Słupsk: Policjanci ze Szkoły Policji odwiedzili przedszkolaków
Słupsk: Policjanci ze Szkoły Policji odwiedzili przedszkolaków
Powiat żagański: To będą dożynki z przytupem i zagraniczną gwiazdą
Powiat żagański: To będą dożynki z przytupem i zagraniczną gwiazdą
Śląsk Cieszyński liczy straty po ulewach. Do urzędów stale wpływają nowe zgłoszenia. Uszkodzone drogi, zapchane przepusty, zalane posesje
Śląsk Cieszyński liczy straty po ulewach. Do urzędów stale wpływają nowe zgłoszenia. Uszkodzone drogi, zapchane przepusty, zalane posesje
Wąbrzeźno: Wielkie święto muzyki. Będą koncerty, warsztaty, spotkania i parada - zapraszamy na V Festiwal WąbJAZZno
Wąbrzeźno: Wielkie święto muzyki. Będą koncerty, warsztaty, spotkania i parada - zapraszamy na V Festiwal WąbJAZZno
Kujawsko-Pomorskie: Podtopienia i zalania. Strażacy interweniowali
Kujawsko-Pomorskie: Podtopienia i zalania. Strażacy interweniowali