Kłopoty finansowe szpitali w województwie śląskim. Będą głębokie zmiany. Których placówek to dotyczy?

Według danych przytaczanych przez portal Rynek Zdrowia, zadłużenie polskich szpitali w pierwszym kwartale 2025 roku sięgnęło 25,4 mld zł, z czego 3,4 mld zł to zobowiązania wymagalne. Wicemarszałek Leszek Pietraszek potwierdza, że podobny trend widać w województwie śląskim.

- Obserwujemy podobny trend, jak w wielu regionach kraju. Rok do roku wzrosło zadłużenie naszych placówek oraz poziom zobowiązań wymagalnych - mówił w rozmowie z Rynkiem Zdrowia wicemarszałek Pietraszek. - Oczywiście są lecznice, które radzą sobie lepiej, poprawiają wyniki, ale globalnie patrząc na nasze 43 podmioty, zadłużenie wzrosło.

Jak tłumaczy wicemarszałek, deficyt to efekt nie tylko wzrostu kosztów działalności - energii, usług i zatrudnienia - ale także dużych inwestycji, które realizuje samorząd. W latach 2024-2025 województwo śląskie przeznaczy na ten cel ponad 550 mln zł.

Urząd Marszałkowski planuje wykorzystać narzędzia, które daje nowa ustawa o modernizacji i konsolidacji szpitali. - Cieszymy się, że ta ustawa została przyjęta. Z możliwości, jakie daje, będziemy chcieli skorzystać m.in. w przypadku Okręgowego Szpitala Kolejowego w Katowicach, który stanie się Europejskim Centrum Okulistyki - zapowiada Pietraszek.

Trwa także przetarg na doradcę strategicznego, który przeanalizuje sytuację każdej z marszałkowskich placówek. - Chcemy spojrzeć na nasze podmioty w skali całego województwa i zastanowić się, gdzie powinniśmy się konsolidować, gdzie zmienić profil działalności, a gdzie przekazać aktywa do innych jednostek - dodaje wicemarszałek.

W Bytomiu, gdzie w jednym mieście działają trzy różne szpitale (w tym dwa wojewódzkie), analizy są już na finiszu. Celem jest przygotowanie wspólnego planu optymalizacji. Z kolei Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej ma trafić pod skrzydła Śląskiego Uniwersytetu Medycznego - decyzja w tej sprawie ma zapaść na początku przyszłego roku.

Najpoważniejsza sytuacja dotyczy szpitala w Częstochowie. - To następstwo wielu lat zaniedbań i braku podejmowania oczywistych decyzji biznesowych - podkreśla Pietraszek.

Samorząd przekazał w tym roku częstochowskiej "Parkitce" ponad 50 mln zł, ale bez zewnętrznego wsparcia - m.in. z Banku Gospodarstwa Krajowego - sytuacja placówki nie ulegnie poprawie.

- Niezależnie od tego, jakie działania restrukturyzacyjne podejmiemy, będzie potrzebne wsparcie zewnętrzne. Najpewniej będziemy o to wnioskować na podstawie programu naprawczego, który już przygotowujemy - dodaje wicemarszałek na łamach Rynku Zdrowia.

Podobne problemy dotyczą bytomskiej "czwórki" i rybnickiej "trójki". To te trzy jednostki mają zostać objęte szczególnym nadzorem Jerzego Szafranowicza - byłego wiceministra zdrowia, który pilotował ustawę reformującą szpitalnictwo.

Według danych zebranych przez Porozumienie Lekarzy, zadłużenie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Częstochowie przekroczyło 170 mln zł, z czego około 51 mln zł zostało zajęte przez komorników w toku licznych egzekucji, a zaległości w wypłatach dla personelu medycznego sięgają czerwca 2025 roku. Zdaniem Porozumienia Lekarzy, szpital nie dysponuje obecnie środkami na październikowe wynagrodzenia. Lekarze wskazują, że w przypadku WSS w Częstochowie powstał mechanizm tzw. "życia z długu", w którym narastające zobowiązania generują stały strumień kosztów i prowizji dla kancelarii komorniczych, firm windykacyjnych i funduszy skupujących wierzytelności, zamiast wspierać restrukturyzację i stabilizację finansową. Każda egzekucja to dodatkowe obciążenie budżetu, które pomniejsza środki przeznaczone na leczenie pacjentów i uniemożliwia planowanie długoterminowe. Brak centralnego rejestru zobowiązań i tolerowanie sytuacji, w której środki są zajęte na kontach szpitala, stanowi zdaniem obserwatorów rażący przykład niegospodarności oraz niewypełnienia obowiązków nadzorczych przez organ prowadzący.

Porozumienie Lekarzy podkreśla również systemowy wymiar kryzysu. Brak wypłat i przejrzystych procedur finansowych grozi masowymi odejściami kadry medycznej, a w konsekwencji paraliżem świadczeń zdrowotnych w całym regionie.

- Każdy kolejny miesiąc zwłoki zwiększa ryzyko odejścia kadr, upadku placówki i dramatycznych konsekwencji dla pacjentów - czytamy w stanowisku organizacji.

Zdaniem lekarzy konieczna jest natychmiastowa interwencja instytucji centralnych, która pozwoliłaby przeanalizować sytuację finansową placówki, uregulować zaległości oraz wdrożyć spójny plan naprawczy i centralny rejestr zobowiązań, zanim dojdzie do całkowitego paraliżu działalności szpitala.

Sprawy finansowe to jednak nie jedyna bolączka służby zdrowia w Śląskiem. Niepokojące sygnały płyną także ze strony personelu medycznego. W kilku szpitalach toczą się spory sądowe z pielęgniarkami, dotyczące zaszeregowania i wysokości wynagrodzeń. - Uważam, że te spory to nie jest najlepsza droga. Zaproponowaliśmy zawieranie ugód i wypłacanie zobowiązań wynikających z wyroków - zapewnił wicemarszałek Leszek Pietraszek w rozmowie z Rynkiem Zdrowia.

Zdaniem wicemarszałka, konieczne są jednolite zasady wynagradzania oparte na realnie wykonywanych obowiązkach, a nie samym wykształceniu. - Potrzebujemy rozwiązania porządkującego sytuację wynagrodzeń w ochronie zdrowia. Na przykład centralnego katalogu stanowisk pracy z kompetencjami i obowiązkami - mówił Pietraszek, odwołując się do brytyjskiego modelu NHS Job Profiles.

Władze województwa chcą też skończyć z częstymi zmianami na stanowiskach dyrektorskich. - Zależy mi, żebyśmy mieli stabilną sytuację na poziomie zarządzających szpitalami i żebyśmy do województwa ściągali najlepszych fachowców - podkreślił wicemarszałek na łamach portalu.

Śląskie placówki czekają więc lata głębokich zmian: konsolidacji, przekształceń i porządkowania finansów. Urząd Marszałkowski zapowiada jednak, że wszystkie decyzje będą podejmowane transparentnie - z udziałem samorządów i strony społecznej.