Kultura pod lupą NIK. Nieprawidłowości w Białych Błotach, Konecku i Gniewkowie

Skargi wpływające do NIK skłoniły bydgoską delegaturę do sprawdzenia jak funkcjonują gminne ośrodki kultury w Kujawsko-Pomorskiem. Kontrola objęła lata 2020-2024.

Kontrolery zajęli się czterema ośrodkami. To Gminne Centrum Kultury w Białych Błotach, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Małym Rudniku, Gminny Ośrodek Kultury w Konecku oraz Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Rekreacji w Gniewkowie. Dodatkowo w celu sprawdzenia sposobu ich finansowania oraz sprawowania nad nimi nadzoru kontrole przeprowadzono także tamtejszych urzędach.

- Gminy przekazały ośrodkom kultury łącznie ponad 24 mln zł w ramach corocznych dotacji podmiotowych - informują inspektorzy w raporcie końcowym po przeprowadzonych kontrolach.

Co zatem stwierdziła NIK? Zarówno w Urzędzie Gminy Białe Błota, jak i Urzędzie Miejskim w Gniewkowie dopuszczono "do sfinansowania bezpośrednio z budżetu gminy wydatków na zadania, na które wcześniej przekazano ośrodkom dotacje". Jakie konkretnie? Chodziło, między innymi o imprezy w Białych Błotach z okazji Święta Gminy w 2022 roku, kiedy przekazano ośrodkowi kultury dodatkowo 100 tys. zł. W Gniewkowie z kolei na Dożynki Gminne w tym samym roku (chodziło o kwotę 19,5 tys. zł) i na Dni Gniewkowa rok później (120 tys. zł).

Zobacz również: Co się działo w Białych Błotach za kadencji Dariusza Fundatora? Nieprawidłowości w inwestycjach, nagrody przyznawane bez regulaminu

Trzy gminy tj. Białe Błota, Grudziądz oraz Gniewkowo przekazywały GOK także dotacje celowe. W tym ostatnim przypadku Gmina udzielając dotacji w 2020 r. i 2021 r. na łączną kwotę 163,7 tys. zł nie zawarła umów z ośrodkiem, co było niezgodne ustawą o finansach publicznych. W związku z tym nie określono m.in. terminu i sposobu rozliczenia udzielonych dotacji.

Ponadto w Białych Błotach - jak informuje NIK - nie wyjaśniono rozbieżności pomiędzy danymi zawartymi w złożonych przez instytucję kultury sprawozdaniach z operacji finansowych oraz innych dokumentach z analogicznego okresu i w związku z tym nie wyegzekwowano ewentualnych korekt.

- Wójt nie zatwierdził sprawozdań finansowych ośrodka za rok 2020 i 2021, do czego zobowiązała go ustawa o działalności kulturalnej. Dokonano rozliczenia dotacji celowej udzielonej na zakup, montaż i uruchomienie pieca ceramicznego, mimo że ośrodek nie przedłożył części dokumentów wymaganych umową o tą dotację - zaznaczają kontrolerzy.

We wszystkich kontrolowanych gminach urzędnicy NIK sprawdzili, czy prawidłowo realizowano inwestycje związane z zadaniami ośrodków kultury.

W Białych Błotach przy rozbudowie budynku szkoły na potrzeby ośrodka kultury urząd przyjął bez zastrzeżeń i zapłacił wykonawcy wynagrodzenie w łącznej wysokości 3 662 tys. zł, czym potwierdził realizację wszystkich wykazanych nimi robót. Szkopuł w tym, że - jak zaznaczają kontrolerzy NIK - "parametry zainstalowanych w budynku urządzeń (głównie sprzętu audio-video) były inne od wymaganych umową".

W tym samym ośrodku dopuszczono do rozliczenia robót "niezgodnie ze stanem faktycznym, zakupów wyposażenia zbędnego i nieużywanego przez GCK oraz innych niegospodarnych wydatków np. uzasadnianej jedynie poczuciem estetyki wymiany na budowie grzejników na grzejniki dekoracyjne". W efekcie koszty inwestycji zostały zawyżone o minimum 26,3 tys. zł. Wydatki na kwotę blisko 85 tys. zł uznano natomiast za nieuzasadnione. Sama gmina z kolei poniosła także "nieuzasadnione i niezgodne z ustawą o finansach publicznych wydatki".

Przy realizacji rozbudowy z przebudową budynku GOKiS w Małym Rudniku nie wyegzekwowano od wykonawcy przedłużenia zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Choć gmina od niej odstąpiła, notę księgową z karą umowną z tytułu odstąpienia od umowy z winy wykonawcy wystawiono dopiero po 426 dniach.

Kolejny wątek Białych Błot i Gniewkowa pojawia się w NIK-owskim raporcie w nawiązaniu do faktu, że "nie sporządzono lub nierzetelnie przygotowano sprawozdania o statutowej działalności instytucji kultury".

Dodatkowo ośrodek w Białych Błotach - twierdzą kontrolerzy - "organizował i ponosił wydatki na wydarzenia niezwiązane z kulturą, niemieszczące się w zakresie zadań statutowych". W 2022 roku, na przykład zorganizował cykl warsztatów z treningu koncentracji uwagi, za które zapłacił ponad 10 tys. zł, a w latach 2022-2024 w związku z organizacją finałów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy wydał 2 tys. zł na zakup koszulek z logo akcji.

Wydarzenia te - podkreśla NIK - "jakkolwiek ważne i pożyteczne społecznie", nie wpisywały się w podstawowy profil działalności ośrodka. Ponadto dwa wydatki na łączną kwotę blisko 13 tys. zł poniesione zostały z naruszeniem zasady racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi.

Dotyczyło to zakupu w grudniu 2022 r. ekspresu do kawy tj. urządzenia do sporządzania od 70 do 120 kaw dziennie, "znacznie powyżej potrzeb jednostki", a także wydatku na pokrycie kosztów podróży służbowej Dyrektor GCK w marcu 2024 r. do gdańskiego oddziału wielkopowierzchniowego sklepu z wyposażeniem wnętrz, podczas której nabyto: ramki do zdjęć, wazon i nożyczki.

Oddział tego sklepu znajdował się również w Bydgoszczy, ponadto sklep oferuje możliwość dostawy lub zamówienia towaru z odbiorem osobistym.

W związku z wynikami kontroli do jednostek skierowano łącznie 115 wniosków, z których żaden nie został przez nie zakwestionowany. 57 zostało już zrealizowanych, a 58 pozostaje w trakcie realizacji.

NIK złożył także cztery zawiadomienia o podejrzeniu naruszenia dyscypliny finansów publicznych oraz pięć o możliwości popełnienia przestępstw i wykroczeń.