Malbork: Brytyjski Dzień Pamięci. Zginęli w niewoli, pozostaną w pamięci

"Nie zestarzeją się, jak starzejemy się my, którzy tu pozostaliśmy. Wiek podeszły ich nie skruszy, ni lata nie złamią. O zachodzie słońca i o poranku będziemy o Nich pamiętać" - to fragment "Aktu Pamięci", który ponownie wybrzmiał na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej w Malborku.

Na uroczystość z okazji Dnia Pamięci składają się też m.in. odegranie przez trębacza sygnału "Słuchajcie wszyscy", Ewangelia czytana po angielsku przez brytyjskiego kapelana i powtórzona przez kapelana Wojska Polskiego, minuta lub dwie minuty ciszy, sygnał "Pobudka". Tak wyglądały obchody, które w środę (5 listopada) odbyły się w Malborku.

Cmentarz znajdujący się przy ul. 500-lecia (droga krajowa nr 55) w dzielnicy Wielbark jest jedną z czterech w Polsce, a jedyną w województwie pomorskim brytyjską nekropolią wojenną. Spoczywa tu 232 zidentyfikowanych żołnierzy z lat 1939-1945. Wśród nich jest 189 żołnierzy piechoty, 39 lotników, a także jeden marynarz floty wojennej oraz trzech marynarzy floty handlowej. Pochodzili z Anglii, Kanady, Nowej Zelandii, Australii. Zmarli w niewoli jako jeńcy, m.in. w Stalagu XXB Marienburg Willenberg, czyli w malborskiej dzielnicy Wielbark, na terenie oddalonym o około pół kilometra od nekropolii, gdzie teraz znajduje się Cmentarz Komunalny.

Obóz jeniecki istniał w latach 1940-1945. Żołnierze pochodzili z różnych stron Europy, największą grupę stanowili Brytyjczycy i Francuzi. W szczytowym momencie mogło tu przebywać około 3,5 tysiąca jeńców.

Na nekropolii przy ul. 500-lecia znajduje się też 13 mogił (w tym 6 mogił niezidentyfikowanych) jeńców z okresu I wojny światowej, którzy zmarli w latach 1914-1922. Ich szczątki ekshumowano w 1960 roku z Cmentarza Garnizonowego w Gdańsku i złożono w Malborku. Przy wejściu po prawej jest również Malbork Memorial upamiętniający 39 ofiar pierwszej wojny światowej, które pochowano na Cmentarzu Jeńców Wojennych w Heilsbergu (Lidzbark Warmiński), gdzie ich groby nie mogły być dłużej utrzymywane.

Dzień Pamięci jest wspomnieniem żołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej, którzy zginęli zwłaszcza podczas obu wojen światowych, ale też w innych konfliktach. Hołd składany jest także żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych, którzy walczyli i umierali u boku towarzyszy broni z państw Commonwealthu.

My Polacy mawiamy: "Za wolność naszą i waszą". To powiedzenie ukute jeszcze w czasach powstania listopadowego towarzyszyło polskiemu żołnierzowi także w czasach I i II wojny światowej. W tym czasie żołnierze polscy walczyli, ginęli na wszystkich frontach obu wojen. Czerwone maki złożone przed tym pomnikiem są także symbolem pamięci polskiego żołnierza. Krew polskich żołnierzy i żołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej wsiąka w tę samą ziemię, na Monte Cassino, w Bolonii, wielu innych miejscach, gdzie ramię w ramię toczyli boje - przypomniał Emil Rojek, wicewojewoda pomorski.

Jak dodał, Europa przetrwała czasy wielkich wojen po to, aby mogły "rozkwitnąć pokój i demokracja, która będzie zapewniała bezpieczeństwo, stabilność i rozwój".

- Szczególnie dzisiaj, spoglądają na wschód ku Ukrainie, widzimy, że wolność nie jest dana raz na zawsze, że trzeba nieustannie o nią zabiegać, czasem nie szczędząc własnej krwi. Ci żołnierze, którzy tu spoczywają, doskonale o tym wiedzieli. O wolność troszczmy się każdego dnia - zaapelował Emil Rojek.

CZYTAJ TEŻ: Druga wojna światowa rozpoczęła się w Kałdowie

Wiceburmistrz Jan Tadeusz Wilk zwrócił uwagę, że na brytyjskiej nekropolii w Malborku leży wielu młodych ludzi, ale oczywiście nie tylko, bo nie brakuje między innymi 30- czy 40-latków.

- Corocznie spotykamy się na naszym cmentarzu, oglądając rzędy grobów, które są przed nami. To groby ludzi, którzy nie mieli szansy wrócić do swoich domów, swoich rodzin, przyjaciół. Zabrakło ich talentów w lokalnych społecznościach. Zabrakło ich wśród ludzi, których kochali, lecz ich pamięć trwa pośród nas jako symbol odwagi, poświęcenia i braterstwa broni - mówił Jan Tadeusz Wilk.

Wiceburmistrza ucieszyła frekwencja podczas uroczystości, w tym udział uczniów malborskich szkół.

Wojna jest tragedią. Zawsze niesie cierpienia, zniszczenia. Dziś, gdy świat ponownie stoi na krawędzi wojny, doświadcza niepokojów, konfliktów, musimy jeszcze mocniej wsłuchiwać się w każde słowo przesłania, które tu powtarzamy: "Nigdy więcej wojny, nigdy więcej ofiar, nigdy więcej zapomnienia" - dodał Jan Tadeusz Wilk.

W imieniu ambasador Wielkiej Brytanii oraz attache obrony, którzy nie mogli uczestniczyć w uroczystości, za jej zorganizowanie podziękował płk Chris Somers, zastępca attache.

- Serdecznie dziękujemy za pamięć, za to, że jesteście tutaj. Ten akt pamięci to nie jest coś, co powinno się wydarzać raz w roku, ale powinniśmy na co dzień pamiętać o tych, którzy polegli, walczyli za naszą wolność i jesteśmy wdzięczni za to, co dla nas wszystkich zrobili - powiedział Chris Somers.

Kwiaty zostały złożone również pod Pomnikiem Stalagu XXB na Cmentarzu Komunalnym.