Najcenniejszy okręt wojny. Jak USA przejęły skarb Hitlera?

Budowa i charakterystyka techniczna okrętu

Zamówienie na U-234 złożono 7 grudnia 1940 roku w stoczni Krupp Germaniawerft w Kilonii. Stępkę pod budowę okrętu położono 1 października 1941 roku z planowanym terminem oddania do służby pod koniec 1942 roku. Budowa znacznie się opóźniła z powodu uszkodzeń powstałych podczas alianckich nalotów na stocznię w 1942 i 1943 roku.

Okręt zwodowano dopiero 23 grudnia 1943 roku, a do służby w Kriegsmarine wszedł 2 marca 1944 roku. U-234 należał do typu XB i stanowił jeden z największych niemieckich okrętów podwodnych. Miał długość 89 metrów, szerokość 9,2 metra i mógł zanurzać się na głębokość 200 metrów.

Zasięg okrętu przy prędkości ekonomicznej 10 węzłów wynosił 18 000 mil morskich, co umożliwiało dalekomorskie rejsy bez konieczności tankowania. W kadłubie znajdowało się 30 szybów minowych mogących pomieścić 66 min morskich. Uzbrojenie składało się z działa kalibru 105 mm, dwóch podwójnych działek przeciwlotniczych oraz 15 torped.

Załoga liczyła 5 oficerów i 47 marynarzy pod dowództwem kapitana Johanna-Heinricha Fehlera. Na czas szkolenia U-234 przydzielono do 5. U-Flotille bazującej w Kilonii. Po zakończeniu okresu przygotowawczego okręt wszedł w skład 33. U-Flotille grupującej jednostki transportowe.

Przygotowania do tajnej misji

Aby przystosować U-234 do zadań transportowych przeprowadzono gruntowną przebudowę okrętu. W szachtach minowych zainstalowano specjalne zasobniki transportowe mogące pomieścić 250 ton ładunku. Dodatkowo okręt wyposażono w chrapy oraz zdemontowano armatę główną, instalując w jej miejsce dodatkowe uzbrojenie przeciwlotnicze.

Pierwotnie planowano zaokrętowanie 27 dodatkowych pasażerów obejmujących inżynierów i specjalistów z różnych branż. Po protestach dowódcy okrętu i konieczności wyokrętowania 8 członków załogi liczba pasażerów spadła do 12 osób. Na pokład weszli dwaj japońscy oficerowie, generał Luftwaffe Ulrich Kessler, dyplomata Kai Nieschling oraz niemieccy eksperci lotniczy i rakietowi.

Japońscy oficerowie Genzo Shoji i Shinchiro Tomonaga spędzili ostatnie półtora roku w Niemczech jako specjaliści od budownictwa okrętowego i lotniczego. Poznali niemieckie fabryki zbrojeniowe i laboratoria badawcze, zdobywając wiedzę o najnowszych projektach wojskowych. Ich obecność na pokładzie miała ułatwić transfer technologii do Japonii.

W stępce pod pokładem ułożono 74 tony ołowiu i 26 ton rtęci. Ładownia pomieściła 256 kg atebryny, 106 kg talu, 12 ton metali szlachetnych, 7 ton szkła optycznego i 43 tony dokumentów technicznych. Wśród papierów znajdowały się plany samolotów Me-163 Komet, Me-262 Schwalbe oraz rakiet V-1 i V-2.

Najcenniejszy ładunek wojny

W dziobowych pomieszczeniach U-234 umieszczono najważniejszy element ładunku – 560 kilogramów tlenku uranu U-235 przeznaczonego dla japońskiego programu atomowego. Surowiec ten stanowił kluczowy składnik do produkcji broni jądrowej i był wart więcej niż cała pozostała zawartość okrętu. Marynarze początkowo myśleli, że skrzynki z napisem U-235 trafiły na ich okręt przez pomyłkę.

Na pokładzie znajdował się również rozmontowany odrzutowiec Messerschmitt Me-262, pierwszy seryjnie produkowany samolot odrzutowy na świecie. Niemcy przekazywali Japończykom również kierowaną radiowo bombę szybującą Henschel Hs-293, elektryczne torpedy oraz najnowsze silniki odrzutowe. Technologie te mogły radykalnie zmienić sytuację na teatrze działań w Pacyfiku.

W sejfie okrętu ukryto 5 milionów dolarów amerykańskich przeznaczonych na finansowanie działalności niemieckich baz na Dalekim Wschodzie. Dodatkowo przewożono 3 tony amunicji, 6 ton wyposażenia dla okrętów podwodnych, tonę poczty i filmów oraz środki medyczne dla niemieckich jednostek w Azji.

Całkowita wartość ładunku przewyższała koszt budowy kilkudziesięciu okrętów podwodnych i stanowiła kwintesencję niemieckiego dorobku technologicznego. Transfer tej wiedzy do Japonii mógł znacząco wpłynąć na dalszy przebieg wojny w Pacyfiku i rozwój japońskiej broni atomowej.

Ostatni rejs i kapitulacja

U-234 wypłynął z Kilonii 25 marca 1945 roku kierując się do Horten, a następnie do Kristiansand w Norwegii. Z norweskiego portu wyruszył 16 kwietnia 1945 roku z rozkazem dotarcia do Japonii trasą wokół Afryki. Plan misji przewidywał dostarczenie części wyposażenia do niemieckiej bazy na Malajach.

8 maja 1945 roku Niemcy podpisały bezwarunkową kapitulację, jednak U-234 kontynuował swoją misję na Atlantyku. Admiral Karl Dönitz, następca Hitlera, wydał rozkaz wynurzenia się i poddania wszystkim niemieckim okrętom podwodnym. Kapitan Fehler otrzymał ten rozkaz, ale przez kilka dni wahał się z jego wykonaniem.

14 maja 1945 roku, sześć dni po kapitulacji II Rzeszy, U-234 poddał się amerykańskiemu niszczycielowi USS Sutton na południe od Nowej Funlandii. Dwaj japońscy oficerowie popełnili samobójstwo jeszcze przed kapitulacją, nie chcąc dostać się w ręce Amerykanów. Pozostali członkowie załogi i pasażerowie zostali internowani.

Okręt przeholowano do Portsmouth Naval Shipyard w New Hampshire, gdzie Amerykanie przejęli cały ładunek. Uranu użyto prawdopodobnie w amerykańskim projekcie Manhattan, a dokumentacja niemieckich technologii trafiła do laboratoriów wojskowych.

Źródło

Inspiracją do napisania tego tekstu stała się książka Lothara-Günther Buchheima pt. "Okręt", która ukazał się nakładem wydawnictwa Rebis (Poznań 2025).