Najokrutniejsza śmierć świata? Tak zabijali wikingowie

Krwawy Orzeł (blóðörn) to kara śmierci, którą według skandynawskich legend wymierzano zdrajcom lub wrogom o wysokim statusie. Ofiarę kładziono twarzą do dołu, krępowano, a następnie na jej plecach wycinano kształt orła. W kolejnych etapach oprawcy odcinali żebra od kręgosłupa i układali je tak, by przypominały skrzydła.

Często dodatkowo posypywano rany solą, by przedłużyć cierpienie i upokorzyć skazańca. Cały rytuał miał nie tylko wymiar kary, ale i ofiary dla Odyna – bogowie mieli otrzymać duszę i cierpienie pokonanego wroga.

W źródłach pojawiają się także warianty tej tortury. Niektóre opisy wspominają o wyrywaniu łopatek zamiast płuc, zawsze jednak celem było stworzenie "skrzydeł" z ciała ofiary. Według relacji, egzekucja odbywała się publicznie, by wzbudzić strach i szacunek dla wikingów, a także zademonstrować ich bezwzględność wobec wrogów.

Najbardziej znane opisy Krwawego Orła dotyczą wysoko postawionych ofiar. W Sadze o Orkadach oraz Heimskringla czytamy o Halfdanie Długonogim, synu norweskiego króla Haralda Pięknowłosego, na którym Torf-Einar miał wykonać rytuał w odwecie za śmierć ojca.

Z kolei w Sadze o synach Ragnara pojawia się opis śmierci króla Ælli z Nortumbrii, który miał zostać zamęczony przez Ivara Bez Kości za zabicie Ragnara Lothbroka. W niektórych przekazach pojawiają się także irlandzki król Maelgualai i arcybiskup Canterbury, Alphege.

Wszystkie te relacje łączy motyw zemsty za śmierć bliskiego – Krwawy Orzeł miał być zarezerwowany dla szczególnie znienawidzonych wrogów lub zdrajców, których śmierć miała mieć wymiar symboliczny i rytualny. W Orkneyinga Saga wyraźnie podkreślono, że była to ofiara dla Odyna, mająca zapewnić zwycięstwo i pomyślność wykonawcy.

Najwcześniejsze wzmianki o Krwawym Orle pochodzą z IX-wiecznych sag nordyckich, ale większość opisów spisano dopiero w XIII wieku, już po chrystianizacji Skandynawii. Kluczowe źródła to Saga o Orkadach, Heimskringla Snorriego Sturlusona oraz Saga o synach Ragnara.

Warto podkreślić, że wszystkie te teksty powstały setki lat po rzekomych wydarzeniach, a ich autorzy często byli chrześcijanami, którzy mogli celowo wyolbrzymiać okrucieństwo pogan.

Współcześni historycy spierają się o autentyczność rytuału. Część badaczy uważa, że Krwawy Orzeł to literacka hiperbola, mająca podkreślić barbarzyństwo wikingów. Inni wskazują na możliwe błędne tłumaczenia poetyckich metafor – np. "orzeł wyryty na plecach" mógł oznaczać po prostu śmierć na polu bitwy, gdzie padlinożerne ptaki rozszarpywały ciała poległych.

Przez lata sądzono, że opisany w sagach rytuał jest nierealny pod względem anatomicznym. Jednak najnowsze badania zespołu z Keele University i University of Iceland dowodzą, że choć wymagałby ogromnej siły i wiedzy o ludzkim ciele, przeprowadzenie takiej egzekucji było możliwe.

Symulacje komputerowe i analiza narzędzi z epoki wykazały, że wikingowie mogli fizycznie wykonać Krwawego Orła, choć byłby to akt skrajnego okrucieństwa i wymagałby wyjątkowej motywacji.

Nie znaleziono jednak żadnych archeologicznych dowodów na to, by rytuał rzeczywiście stosowano – brak jest szkieletów z charakterystycznymi obrażeniami. Dla wielu badaczy to dowód, że Krwawy Orzeł pozostał raczej w sferze legendy niż praktyki, choć nie można całkowicie wykluczyć pojedynczych przypadków.

Bez względu na to, czy Krwawy Orzeł istniał naprawdę, czy tylko w wyobraźni średniowiecznych kronikarzy, stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli dzikości wikingów. Współczesna popkultura chętnie sięga po ten motyw – pojawia się w serialach, grach komputerowych i literaturze, wzbudzając grozę i fascynację.