Niedoszła królowa Polski. Jej życie zmienił przypadek

W kolejce do tronu

Król Zygmunt Stary został polskim monarchą dopiero w wieku 40 lat. Jako piąty syn Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki nie był początkowo brany pod uwagę jako kandydat do polskiej korony. Królami Polski zostawali jego bracia: Jan Olbracht i Aleksander Jagiellończyk.

Zygmunt natomiast nie mając żadnego obszaru, którym mógłby władać, wyprosił od brata księstwo głogowskie. Poza tym przebywając w Krakowie poznał Katarzynę Ochstat, która kiedyś była dwórką jego matki. Żył z nią w nieformalnym związku i doczekał się trójki dzieci. Gdy jego bracia (Jan Olbracht i Aleksander Jagiellończyk) poumierali, Zygmunt musiał zostawić swoją kochankę wraz z dziećmi i objąć litewski i polski tron. Zabezpieczył również interesy Katarzyny i ich dzieci, wydając ją za podskarbiego wielkiego koronnego – Andrzeja Kościeleckiego.

Sam Zygmunt musiał natomiast poślubić inną kobietę. Wybór padł na Barbarę Zapolyę – córkę Stefana Zapolyi i Jadwigi Cieszyńskiej. Ich ślub odbył się w 1512 roku i wtedy też koronowano Barbarę na królową Polski.

W ciągu trzech lat trwania tego małżeństwa para doczekała się dwójki dzieci: Jadwigi i Anny. Poród drugiej córki okazał się dla Barbary zabójczy, gdyż krótko po nim zmarła. Anna natomiast przeżyła zaledwie 5 lat. Smutne życie miała również ich pierwsza córka – Jadwiga, która w wyniku nieszczęśliwego wypadku stała się niepełnosprawna.

Żałoba i poszukiwania nowej żony

W 1515 roku, czyli kiedy zmarła Barbara Zapolya, doszło do podpisania układu wiedeńskiego między Maksymilianem I Habsburgiem a braćmi Zygmuntem i Władysławem Jagiellonami. Istotą tego porozumienia był między innymi układ małżeński między Habsburgami a Jagiellonami. Jedni mieli poślubiać potomków drugich.

W ten sposób Anna Jagiellonka (córka króla Czech i Węgier Władysława II Jagiellończyka i Anny de Foix Candale) poślubiła wnuka Maksymiliana I Habsburga – Ferdynanda I. Natomiast syn czesko-węgierskiego króla – Ludwik II Jagiellończyk, stanął na ślubnym kobiercu z rodzoną siostrą Ferdynanda I Habsburga – Marią.

Cesarz Maksymilian I Habsburg postanowił iść za ciosem. Owdowiały Zygmunt Stary poprosił krewniaka, żeby ten znalazł mu nową żonę. Wśród kandydatek, które zaproponował Maksymilian I polskiemu królowi, była jedna z jego wnuczek – Eleonora Austriaczka. Zygmunt Stary słynął z tego, że był wyważony i ostrożny. Nie podejmował pochopnych decyzji i długo się zastanawiał, zanim podjął jakąś decyzję.

Tym razem jednak myślał nad propozycją Maksymiliana I zbyt długo. Kiedy wreszcie zdecydował się na wysłanie poselstwa z prośbą o rękę Habsburżanki, okazało się, że ona ma już męża. Poślubiła króla Portugalii – Manuela Szczęśliwego.

Inna żona

Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, bo Maksymilian I Habsburg, którego drugą żoną była Bianka Maria Sforza, zaproponował Zygmuntowi na żonę jej bratanicę – Bonę Sforzę d'Aragonę. Ślub tej pary odbył się 18 kwietnia 1518 roku. Wtedy również miała miejsce koronacja Bony na królową Polski.

W taki sposób mało brakowało, a królową Polski zostałaby kolejna Habsburżanka. Jednak los chciał inaczej, a królowa Bona Sforza otrzymała tytuł polskiej królowej dzięki Habsburgom, których całe życie nienawidziła.

Eleonora Austriaczka po śmierci swojego pierwszego męża Manuela Szczęśliwego, na mocy pokoju w Cambrai, poślubiła owdowiałego króla Francji Franciszka I Walezjusza. Niedoszła królowa Polski została zatem królową dwóch innych państw. Najpierw Portugalii, a potem Francji.

Bibliografia:

·      Knecht J. Robert, Walezjusze. Królowie Francji 1328-1589, przekł. Barbara Kaczyńska, Kraków 2020.

·      Rudzki Edward, Polskie królowe. Żony Piastów i Jagiellonów, Warszawa 1985.