Od stycznia zmienia się ortografia. Nowości w pisowni mogą cię mocno zaskoczyć

Od 2026 roku nazwy mieszkańców miast, wsi, dzielnic i osiedli trzeba będzie zapisywać wielką literą. Teraz piszemy o mieszkańcu Łodzi łodzianin, a od stycznia 2026 roku będziemy musieli pisać - Łodzianin. O mieszkańcu Skierniewic piszemy skierniewiczanin, a od stycznia 2026 - Skierniewiczanin.

To samo dotyczy nazw mieszkańców wsi. W województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim jest wieś Łódź. Mieszkaniec tej wsi od nowego roku także z łodzianina "awansuje" na Łodzianina. Mieszkaniec wsi Pupki (to w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim), który do końca 2025 roku jest pupczaninem, od stycznia 2026 roku będzie Pupczaninem.

Wielką literą będziemy też teraz zapisywali nazwy mieszkańców dzielnic i osiedli. W Łodzi będą więc na przykład Bałucianie i Widzewianie, w stolicy - Mokotowianie, a w Krakowie - Nowohucianie.

Używane często i chętnie nieoficjalne nazwy etniczne będzie można zapisywać alternatywnie małą lub wielką literą. Równie poprawne będzie więc napisanie żabojad i Żabojad, makaroniarz i Makaroniarz.

Obecnie nazwy firm i marek wyrobów przemysłowych piszemy co prawda wielką literą, ale już pojedyncze egzemplarze tych wyrobów małą. W praktyce najczęściej korzystamy z tej reguły pisząc o samochodach.

O ile pisząc o marce użyjemy wielkiej litery, o tyle pisząc o pojedynczym samochodzie - małej. Napiszemy więc, że wybudowano fabrykę Opla, ale że biały opel skręcił w lewo. Ale taka pisownia pozostanie poprawna tylko do końca 2025 roku.

Od stycznia 2026 roku zarówno pisząc o firmie bądź marce, jak i o wyrobie (samochodzie) użyjemy wielkiej litery. Napiszemy więc, że Fiat wypuścił na rynek nowy model samochodu. Napiszemy też, że zielony Fiat nie zatrzymał się na czerwonym świetle.

W nazwach własnych obiektów przestrzeni publicznej od stycznia 2026 roku wprowadzona zostanie pisownia wielką literą stojących na początku wyrazów: aleja, brama, bulwar, osiedle, plac, park, kopiec, kościół, klasztor, pałac, willa, zamek, most, molo, pomnik, cmentarz. Poprawna pisownia będzie więc następująca: Aleja Kościuszki, Plac Wolności, Park Piłsudskiego, Most Poniatowskiego, Zamek Książ itp.

Bez zmian pozostaje pisownia słowa ulica. Jak dotychczas, będziemy pisali ulica Piotrkowska, ulica Zachodnia.

Wielką literą będziemy od stycznia 2026 roku zapisywali wszystkie człony (oprócz przyimków i spójników) w wielowyrazowych nazwach lokali usługowych i gastronomicznych. Będzie więc Kawiarnia Literacka, Księgarnia Medyczna, Kino Roma, Hotel Zacisze, Hotel pod Łabędziem, Bar Smakowity, Restauracja Gościnna, Restauracja nad Skwerem, Pizzeria Przydrożna.

Wielką literą będziemy pisali wszystkie człony w nazwach orderów, medali, odznaczeń, nagród i tytułów honorowych, na przykład Nagroda Rektora za Wybitne Osiągnięcia Naukowe.

Obowiązywać będzie pisownia wielką literą wszystkich członów wielowyrazowych nazw geograficznych i miejscowych, których drugi człon jest rzeczownikiem w mianowniku, na przykład Morze Marmara, Półwysep Hel, Wyspa Uznam.

Warto wspomnieć, że także w nazwach komet będzie obowiązywał zapis wszystkich członów wielką literą, na przykład Kometa Halleya.

Wprowadzona zostanie łączna pisownia nie- z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym, na przykład niemiły, niemilszy, nienajmilszy, nielepiej, nienajlepiej, nienajdokładniej.

Od 2026 roku wprowadzona zostanie jednolita pisownia cząstek niby- i quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą, na przykład nibypolityk, nibyorientalny, nibynóżka, nibyzabawnie, quasiwiedza, quasirobot, quasiradośnie.

Przed wyrazami zapisywanymi wielką literą zachowana zostanie pisownia niby- i quasi- z łącznikiem, na przykład niby-Słowak, quasi-Francja.

Wprowadzona zostanie łączna pisownia członu pół- w wyrażeniach: półzabawa, półnauka, półżartem, półserio, półspał, półczuwał.

Pisownia z łącznikiem będzie obowiązywała w odnoszonym do jednej osoby połączeniu typu: pół-Ukrainka, pół-Polka.

W parach wyrazów równorzędnych, podobnie lub identycznie brzmiących, występujących zwykle razem, dopuszczone będą trzy wersje pisowni:

• z łącznikiem, na przykład tuż-tuż;
• z przecinkiem, na przykład tuż, tuż;
• rozdzielnie, na przykład tuż tuż.

Jednolicie - małą literą - zapisywać będziemy przymiotniki tworzone od nazw osobowych, zakończone na -owski. Zasada ta będzie obowiązywała bez względu na to, czy ich interpretacja jest dzierżawcza (odpowiadają na pytanie: czyj?), czy jakościowa (odpowiadają na pytanie: jaki?). Przykłady to koncert chopinowski, dramat szekspirowski, epoka zygmuntowska.

Przymiotniki tworzone od imion (rzadziej od nazwisk), zakończone na -owy, -in (-yn), -ów, mające charakter archaiczny, będą mogły być zapisywane małą lub wielką literą, na przykład wojciechowe wnuki bądź Wojciechowe wnuki, danusiny dom lub Danusiny dom.

Wprowadzona zostaje rozdzielna pisownia cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami, na przykład: Rozważam, czy by nie zamieszkać w Bieszczadach.

Od 2026 roku ustanowiona zostanie bezwyjątkowa pisownia łączna nie- z imiesłowami odmiennymi (bez względu na interpretację znaczeniową: czasownikową lub przymiotnikową). Zniesiony zostanie wyjątek zezwalający na świadomą pisownię rozdzielną. Na przykład dotąd piszemy zwykle nieczytający, jednak dopuszczalne jest zdanie: Nie czytający, lecz piszący. Od stycznia 2026 roku bez żadnych wyjątków pisownia będzie łączna.

Przedrostki piszemy łącznie z wyrazami zapisywanymi małą literą. Jeśli wyraz zaczyna się od wielkiej litery, po przedrostku stawia się łącznik, na przykład super-Niemiec.

Dopuszczalna jest rozdzielna pisownia cząstek takich, jak super-, ekstra-, eko-, wege-, mini-, maksi, midi-, mega-, makro-, które mogą występować również jako samodzielne wyrazy, na przykład superpomysł lub super pomysł (bo może być: pomysł super); ekstrapensja lub ekstra pensja (bo może być: pensja ekstra); ekożywność lub eko żywność (bo może być: żywność eko).