Poznań: Budowa nowej ikony pamięci. Muzeum Powstania Wielkopolskiego wychodzi spod ziemi

Centralnym elementem budynku będzie podziemna sala wystawy stałej, zaprojektowana na planie rotundy. Przestrzeń o powierzchni ponad 3 tys. m² przykryje kopuła o średnicy 30 metrów, której montaż właśnie zakończono. To konstrukcja kluczowa dla całego założenia - zarówno technicznie, jak i symbolicznie, ponieważ ma stanowić "pomost między przeszłością a teraźniejszością".

Zobacz zdjęcia Muzeum Powstania Wielkopolskiego

Prace budowlane rozpoczęły się 16 lutego 2024 r., w 105. rocznicę rozejmu w Trewirze, w którym uznano zwycięstwo powstańców (11 listopada 1918 r. tak zwana Prowincja Poznańska nie należała do ziem polskich, które odzyskały niepodległość; zmieniło to dopiero powstanie wielkopolskie, trwające na przełomie 1918 i 1919 roku).

Początkowy etap obejmował roboty podziemne - wykonanie masywnej kondygnacji, która pomieści ekspozycję stałą.

- Obecny etap realizacji nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu to swoisty punkt zwrotny - moment, w którym budowa zaczyna wychodzić z ziemi, zarówno w sensie konstrukcyjnym, jak i wizualnym. Najbardziej widowiskowym wydarzeniem jest postępujący demontaż tymczasowych przypór konstrukcyjnych, w wyniku którego odsłania się pełna skala przestrzeni wystawy stałej. To proces, w którym konstrukcja krok po kroku zaczyna ustępować miejsca przestrzeni. Wyraźnie dostrzec można już ramy rotundy, relacje wysokościowe i klarowny zarys wnętrza - relacjonuje Adam Mierzwa, architekt WXCA.

Powyżej podziemnej części powstają cztery naziemne bryły o prostych, kubicznych formach. Pomieszczą one audytorium, bibliotekę, czytelnię, sale warsztatowe i wystawy czasowe, a także zaplecze konserwatorskie i techniczne.

Jak wyjaśnia architekt Szczepan Wroński, inspiracją dla projektu były pierwsze grody i Wielkopolski - kolebki polskiej państwowości. Niższe partie budynków zostaną wykończone surowym, łupanym kamieniem, a wyższe - gładkim kamieniem szlifowanym, symbolicznie przechodzącym od przeszłości do współczesności.

Rozbicie zabudowy na kilka mniejszych brył i zastosowanie spadzistych dachów ma na celu zachowanie harmonii z historycznym krajobrazem okolic kościoła św. Wojciecha, a jednocześnie stworzenie naturalnej perspektywy widokowej na wzgórze.

W centrum założenia znajdzie się miejski plac, nazwany przez architektów "miejscem spotkania twarzą w twarz". Będzie to przestrzeń publiczna otwarta na mieszkańców, stanowiąca łącznik między muzeum a miastem. Pośrodku placu zaprojektowano świetlik, który doświetli podziemną salę i symbolicznie połączy ją z powierzchnią.

- W Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 poszukujemy współczesnego języka, który potrafi wyrazić heroizm bez patosu, a pamięć bez monumentalności. Myślę o architekturze pamięci nie jako o pomniku, lecz jako o miejscu spotkania - między przeszłością a teraźniejszością, indywidualnym doświadczeniem a wspólną tożsamością. To przestrzeń, która nie kończy się na ścianach, lecz trwa w sposobie, w jaki człowiek ją przeżywa - mówi architekt Marta Sękulska-Wrońska.

Budowa wchodzi w kluczową fazę - po ukończeniu stropu i kopuły rozpoczęły się prace przy naziemnych kubaturach. Zgodnie z harmonogramem, otwarcie muzeum zaplanowano na grudzień 2027 roku.