Projekt uproszczeń WPR: Co zmieni się w praktyce rolniczej od 2026 roku?

System warunkowości, czyli zestaw podstawowych wymogów dla rolników ubiegających się o płatności, zostanie zliberalizowany i dostosowany do lokalnych warunków gospodarowania. Powtarzające się obowiązki mają być ograniczone, a rolnicy ekologiczni zostaną automatycznie zwolnieni z niektórych norm GAEC, co uprości im dostęp do dopłat.

Planowane zmiany w płatnościach bezpośrednich obejmują:

• elastyczniejsze podejście do przyznawania środków,
• dostosowanie form wsparcia do specyfiki gospodarstw,
• nowe narzędzia monitorowania efektów płatności.

Szczególnie skorzystają małe gospodarstwa – limit ryczałtowych płatności ma zostać podniesiony do 2500 euro, a najmniejsi rolnicy mają zostać zwolnieni z systemu warunkowości.

Zmiany przewidują dodatkowe wsparcie dla sektorów specjalnych, w tym:

• rolnictwa ekologicznego,
• ochrony torfowisk,
• działań na rzecz klimatu.

Rolnicy będą mogli otrzymywać płatności na jednostki inwentarza oraz ule, jeśli realizują działania proekologiczne.

Ułatwienia obejmą także:

• projekty EIP (Europejskie Partnerstwo Innowacyjne),
• programy współpracy lokalnej.

Zmniejszy się liczba formalności, a raportowanie postępów będzie mniej uciążliwe.

Jedną z kluczowych zmian jest przejście z rocznego raportowania na dwuletnie przeglądy, co znacznie odciąży administrację i beneficjentów. Kontrole będą rzadsze, a sankcje będą nakładane tylko za istotne naruszenia.

Ułatwienia obejmują również cyfrowe zarządzanie danymi. Systemy wykorzystywane przez rolników, agencje płatnicze (np. ARiMR) i KE będą zintegrowane i automatycznie komunikujące się. Dane raz wprowadzone będą wykorzystywane w różnych systemach bez konieczności powielania dokumentów.

Każde państwo członkowskie będzie musiało wyznaczyć organ odpowiedzialny za interoperacyjność danych i wdrożyć narodowy plan zarządzania danymi WPR.

Nowe przepisy wprowadzają zasadę, że sankcje finansowe i zawieszenia wypłat będą stosowane wyłącznie w przypadku poważnych uchybień, co ma ograniczyć poczucie niepewności wśród rolników.

Obszar zmianKorzyści dla rolnikówWarunkowośćMniej obowiązków, dostosowanie do lokalnych warunkówPłatności bezpośrednieUproszczone procedury, ryczałt dla małych gospodarstwRolnictwo ekologiczneAutomatyczne uznanie certyfikacji ekologicznejSprawozdawczość i kontroleMniej inspekcji, przeglądy co dwa lataSystemy cyfroweIntegracja baz danych, brak papierowych dokumentówKary i sankcjeTylko w przypadku rzeczywistych, poważnych naruszeń

AdresatTyp uproszczeniaRolnicy (ogólnie)Elastyczne normy GAEC, płatności na ule i inwentarz w działaniach ekologicznychMałe gospodarstwaRyczałt do 2500 EUR, zwolnienie z warunkowości, wsparcie rozwojoweMali beneficjenci (nie-rolnicy)Zwolnienie z kar i kontroli warunkowościPaństwa członkowskieBrak corocznego rozliczania celów, uproszczenia w zatwierdzaniu zmian planówAdministracje krajoweJedna kontrola rocznie, integracja LPIS, GSA, AMSWładze ds. WPRProstsze rozliczenia, elastyczne przesuwanie środków między funduszamiSektor owoców i warzywWyższe limity wsparcia, uproszczone programy operacyjneRolnicy dotknięci katastrofamiPłatności kryzysowe bez wymogów warunkowościOrgany interoperacyjności danychObowiązek koordynacji danych i wdrożenia cyfrowych standardów

Projekt jest na etapie prac legislacyjnych w Parlamencie Europejskim i Radzie. Konsultacje społeczne potrwają do 1 sierpnia 2025 r.. Rolnicy, organizacje branżowe i samorządy mogą zgłaszać opinie:

• bezpośrednio na stronie Komisji Europejskiej,
• za pośrednictwem izb rolniczych i organizacji producentów.

Podsumowanie:Projekt uproszczeń WPR to krok w stronę bardziej przyjaznej administracyjnie polityki rolnej, lepiej dostosowanej do realiów terenów wiejskich. Największymi beneficjentami mogą być rolnicy ekologiczni, mniejsze gospodarstwa i producenci z sektora torfowiskowo-klimatycznego. Warto zabrać głos w konsultacjach – zmiany te mają bezpośredni wpływ na przyszłość gospodarstw w całej Unii.