Kaucję za butelki plastikowe. Jak działa recyklomat?

Ile wynosi kaucja za butelki plastikowe, czy butelki po piwie również podlegają zwrotowi, a także jak korzystać z recyklomatów? Przygotowaliśmy praktyczny poradnik z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania.

System kaucyjny obejmuje przede wszystkim butelki plastikowe typu PET o pojemności do 3 litrów. Przy zakupie napoju w takim opakowaniu klient dopłaca 0,50 zł kaucji, którą może odzyskać, oddając pustą butelkę do sklepu lub recyklomatu. Szczegółowe informacje o zasadach działania systemu można znaleźć na gov.pl.

Według danych Polskiego Systemu Kaucyjnego, już w pierwszych dniach obowiązywania systemu odnotowano bardzo dużą aktywność konsumentów - miliony butelek i puszek trafiają do punktów odbioru. Celem jest osiągnięcie nawet 90% zwrotów opakowań, tak jak dzieje się to np. w Niemczech czy Litwie.

Lidl aktywnie włączył się w system kaucyjny. W wybranych sklepach pojawiły się automaty do zwrotu butelek i puszek. W Lidlu konsument oddając butelkę PET, otrzymuje zwrot kaucji w postaci bonu do wykorzystania na zakupy lub wypłaty gotówkowej w kasie. Sieć zapowiada dalsze rozszerzanie infrastruktury, aby ułatwić klientom korzystanie z recyklomatów (butelkomatów). Więcej o funkcjonowaniu systemu można znaleźć na stronie polskisystemkaucyjny.pl.

Podobnie jak Lidl, Kaufland również uruchomił recyklomaty w swoich sklepach. Klienci mogą tam oddać butelki plastikowe oraz puszki i odzyskać wpłaconą kaucję. Co istotne, Kaufland włączył się także w promocję wody Ustronianka w butelkach o pojemności 3,001 litra, które nie są objęte systemem kaucyjnym - co wywołało falę dyskusji. Money.pl i Gazeta Prawna wskazują, że to przykład wykorzystywania luki w przepisach.

System kaucyjny w Polsce obowiązuje od 1 października 2025 roku. Co ważne, przez pierwsze miesiące w sklepach można jeszcze spotkać napoje w opakowaniach wyprodukowanych przed wprowadzeniem systemu. W takim przypadku butelki te nie są objęte kaucją. Prawo.pl podkreśla, że pełne wdrożenie systemu będzie stopniowe i potrwa nawet do 2026 roku.

Recyklomaty to specjalne automaty przyjmujące butelki i puszki. Wystarczy włożyć pustą butelkę etykietą do góry, a urządzenie zeskanuje kod i przyjmie opakowanie. Następnie wydrukuje paragon, który można zrealizować przy kasie. Carrefour wyjaśnia, że urządzenia te są intuicyjne w obsłudze i pozwalają na szybki zwrot wielu opakowań naraz.

W Lidlu obowiązuje stawka określona przez system krajowy - 0,50 zł za butelkę plastikową PET. Warto pamiętać, że sklep nie może dowolnie zmieniać kwoty, ponieważ jest ona jednolita dla całej Polski. Zwracając 20 butelek, konsument odzyskuje więc 10 zł - to zauważalna oszczędność w domowym budżecie.

Aby odzyskać kaucję, wystarczy oddać puste butelki w sklepie uczestniczącym w systemie - w recyklomacie lub bezpośrednio przy kasie. Klient nie musi posiadać paragonu, a butelki powinny być w całości, z widoczną etykietą i kodem kreskowym. W Niemczech, które od lat stosują ten system, odzysk kaucji to codzienny nawyk - Polska chce powtórzyć ten sukces.

Butelki szklane wielokrotnego użytku objęte są wyższą stawką - 1 zł za opakowanie. System obejmie je od 1 stycznia 2026 roku. Warto pamiętać, że butelki szklane jednorazowe nie są objęte systemem kaucyjnym. Według danych Portal Spożywczy, branża napojowa podkreśla, że to rozwiązanie znacząco poprawi obieg opakowań.

Butelki po piwie wielokrotnego użytku od lat funkcjonują w systemie kaucyjnym. Od 2026 roku także one zostaną włączone do nowego, jednolitego systemu. Oznacza to, że zarówno w sklepach sieciowych, jak i mniejszych punktach, konsumenci będą mogli bez problemu oddać butelki po piwie i odzyskać kaucję bez konieczności paragonu.

Już pierwszego dnia działania systemu media obiegły zdjęcia wody Ustronianka sprzedawanej w butelce o pojemności 3,001 litra. Ponieważ przepisy obejmują tylko butelki do 3 litrów, ten dodatkowy mililitr sprawił, że opakowanie nie podlega kaucji. RMF24 cytuje polityków, którzy nazwali to "czystym cwaniactwem". Producent odpowiada, że taka pojemność była w jego ofercie od dawna, a teraz po prostu stała się alternatywą dla klientów. Krytycy ostrzegają jednak, że takie działania mogą osłabiać skuteczność systemu i podważać jego sens.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego ma na celu ograniczenie ilości odpadów i poprawę recyklingu. Polska, podobnie jak inne kraje Unii Europejskiej, musi osiągnąć określone poziomy zbiórki i ponownego wykorzystania tworzyw sztucznych. Dzięki systemowi możliwe będzie zebranie nawet 90% butelek plastikowych wprowadzanych na rynek. To nie tylko korzyść dla środowiska, ale także szansa na rozwój gospodarki obiegu zamkniętego.