Tajemnica śmierci królowej Jadwigi. Co odkryli badacze?
Lato 1399 roku przyniosło Polsce nie tylko narodziny królewskiej córki, ale i tragedię, która wstrząsnęła całym królestwem. Uwielbiana przez poddanych Jadwiga Andegaweńska zmarła nagle w młodym wieku, pozostawiając po sobie pustkę i legendę. Co wiemy na temat jej śmierci?
Śmierć dziecka Jadwigi Andegaweńskiej
Jadwiga Andegaweńska przez wiele lat nie doczekała się potomka. Dopiero 22 czerwca 1399 roku urodziła córkę Elżbietę Bonifację, która była długo wyczekiwanym dzieckiem królewskiej pary.
Niestety, radość trwała krótko. Dziewczynka zmarła bowiem już 13 lipca, zaledwie po trzech tygodniach życia. Próby ukrycia tej tragedii przed Jadwigą nie powiodły się – królowa dowiedziała się o śmierci córki i jej stan gwałtownie się pogorszył.
W kolejnych dniach Jadwiga zaczęła ciężko chorować. Źródła podają, że zmarła 17 lipca 1399 roku, około godziny 13 w wieku niespełna 25 lat. Bezpośrednią przyczyną śmierci była gorączka połogowa, czyli zakażenie, które w średniowieczu często kończyło się tragicznie dla kobiet po porodzie.
Przyczyny śmierci – medyczne i społeczne tło
W XIV wieku poród był jednym z najniebezpieczniejszych momentów w życiu kobiety. Brak wiedzy o higienie, nieznajomość przyczyn zakażeń i brak sterylnych warunków sprawiały, że nawet władczynie nie były bezpieczne.
W przypadku Jadwigi Andegaweńskiej historycy wskazują na kilka czynników ryzyka: bardzo wąska i wysoka miednica, co mogło utrudnić poród, a także osłabienie organizmu spowodowane postami i umartwieniami, z których królowa nie rezygnowała nawet w ciąży.
Współczesne badania szczątków Jadwigi, przeprowadzone w XX wieku, potwierdziły, że była ona kobietą wysoką (175–180 cm) i silnej budowy, ale jej miednica była nietypowo wąska, co mogło prowadzić do komplikacji porodowych. Lekarze są zgodni, że w dzisiejszych czasach, dzięki opiece medycznej, królowa prawdopodobnie by przeżyła.
Ostatnia wola i testament królowej
Na łożu śmierci Jadwiga wykazała się dalekowzrocznością i troską o przyszłość państwa. W testamencie zapisała swój majątek Akademii Krakowskiej, co umożliwiło odnowienie i rozwój tej uczelni – dziś Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Był to gest o ogromnym znaczeniu dla polskiej nauki i kultury, który zapewnił Jadwidze trwałe miejsce w historii kraju.
Według przekazów, królowa wyraziła także wolę, by jej mąż Władysław Jagiełło zachował tron polski i poślubił Annę Cylejską, wnuczkę Kazimierza Wielkiego. Miało to wzmocnić pozycję dynastii i zapewnić stabilność państwa po jej śmierci.
Pogrzeb Jadwigi Andegaweńskiej
Pogrzeb królowej odbył się 19 lipca 1399 roku w katedrze wawelskiej. Była to uroczystość o wyjątkowym znaczeniu – pochowano razem Jadwigę i jej córkę Elżbietę Bonifację.
W ceremonii uczestniczyli najważniejsi dostojnicy państwowi i duchowni, a rektor Akademii Krakowskiej, Stanisław ze Skalbmierza, wygłosił mowę, w której podkreślił cnoty i zasługi królowej: "Królowa była ozdobą kleru, rosą dla biednego, kolumną Kościoła, łaskawością dla dostojników, czułą opiekunką obywateli, matką biednych, ucieczką nędzarzy, obrończynią sierot, kotwicą słabych, opiekunką wszystkich poddanych".
Jadwigę pochowano w bogatych szatach z adamaszku, z insygniami królewskimi wykonanymi ze skóry i drewna. W grobie znaleziono także listy papieża Bonifacego IX oraz płytki ceramiczne z liliami heraldycznymi. W 1887 i 1949 roku przeprowadzono ekshumację szczątków królowej, potwierdzając ich autentyczność i stan zachowania.
Kult i kanonizacja królowej
Już po śmierci Jadwigi zaczął szerzyć się jej kult. Poddani uważali ją za świętą, a przy jej grobie składano liczne wota. Starania o beatyfikację rozpoczęto wkrótce po jej śmierci, jednak proces ten przeciągał się przez wieki z powodów politycznych i finansowych.
Dopiero w XX wieku, dzięki staraniom Kościoła i historyków, doszło do beatyfikacji (1979) i kanonizacji (1997) Jadwigi Andegaweńskiej przez papieża Jana Pawła II. Uroczystość kanonizacyjna odbyła się 8 czerwca 1997 roku na krakowskich Błoniach, gromadząc około 1,5 miliona wiernych.
Jadwiga została ogłoszona świętą patronką Polski, a jej postać do dziś inspiruje zarówno wiernych, jak i ludzi nauki. Jej relikwie znajdują się w mensie ołtarza w katedrze wawelskiej, a neogotycki nagrobek z 1902 roku pozostaje jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych w Krakowie.
Wybrana bibliografia:
· Kuczyński S. M., Władysław Jagiełło 1350-1434, Warszawa 1971.
· Nikodem J., Jadwiga król Polski, Wrocław 2009.
· Sroka S. A., Królowa Jadwiga, Kraków 2002.
