W szkole buntownik, na podwórku urwis. Młodość gen. Fieldorfa
Kiedy miał szesnaście lat, pracował fizycznie, żeby pomóc rodzinie i samemu się utrzymać. Szkołę rzucił, do matury nie podszedł – a jednak kilka lat później walczył u boku Piłsudskiego. Emil Fieldorf nie był wzorowym uczniem, ale od najmłodszych lat miał w sobie to, czego nie uczą żadne podręczniki: odwagę, instynkt przywódcy i głód wolności. Jak wyglądała młodość Augusta Emila Fieldorfa ps. "Nil"?
August Emil Fieldorf: dzieciństwo i edukacja
August Emil Fieldorf urodził się 20 marca 1895 roku w Krakowie w rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych. Jego ojciec, Andrzej Fieldorf, był maszynistą kolejowym, a matka, Agnieszka Szwanda, zajmowała się domem. Rodzina mieszkała przy ulicy Lubicz 32 w centrum Krakowa.
Młody Emil edukację rozpoczął w III Szkole Męskiej im. św. Mikołaja, gdzie szybko dał się poznać jako chłopiec bystry i pełen energii. Po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował naukę w V Gimnazjum, a następnie w III Gimnazjum w Krakowie.
Emil często zmieniał szkoły, a główną przyczyną tego była jego niespożyta energia i trudny do opanowania temperament. Już od najmłodszych lat nudził się na lekcjach, a surowe reguły panujące w szkolnych murach zwyczajnie go drażniły. Regularnie opuszczał zajęcia, co szybko sprowadzało na niego kłopoty ze strony nauczycieli.
Z relacji pamiętnikarskich wynika, iż Fieldorf regularnie wdawał się w bójki ze swoimi kolegami, szczególnie podczas popularnej wśród krakowskich chłopców gry w piłkę szmaciankę. Zabawy te kończyły się zwykle poważnymi konfliktami, a chłopcy wracali do domów podrapani, z siniakami i porwanymi ubraniami. Widząc to, zniecierpliwiona matka Emila musiała nieraz wzywać na pomoc ojca, który stanowczą ręką przywracał porządek za pomocą pasa.
Ciężka praca i patriotyzm
Ciężkie warunki życiowe rodziny Fieldorfów sprawiły, że Emil już w 1910 roku musiał przerwać dalszą naukę i nie miał szansy nawet przystąpić do matury. Nie zamierzał jednak bezczynnie czekać na poprawę sytuacji. Bardzo szybko podjął decyzję, że musi sam zacząć zarabiać na swoje utrzymanie. Na początku imał się różnych zajęć sezonowych, pracując fizycznie na budowach oraz przy robotach ziemnych na terenie Krakowa. Była to praca wyczerpująca, lecz Emil był uparty i ambitny.
Po jakimś czasie udało mu się znaleźć zatrudnienie nieco lżejsze, ale znacznie bardziej opłacalne. Zaczął pracować w krakowskich magazynach wojskowych, gdzie, jak sam później wspominał, zarobki były dla niego całkiem dobre. Dzięki lepszej pensji Emil mógł uniezależnić się finansowo, co było niezwykłym osiągnięciem, biorąc pod uwagę, że miał wtedy dopiero szesnaście lat!
Jednocześnie życie młodego Emila zaczęło nabierać nowego wymiaru społecznego. Regularnie odwiedzał dom swoich sąsiadów, państwa Kazimiery i Odona Bujwidów – osób znanych w Krakowie ze swojej działalności społecznej. Ich mieszkanie stało się centrum spotkań młodzieży, wśród której było wielu rówieśników Emila.
Organizowano tam wykłady członków "Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej", które rozbudzały w młodych ludziach patriotyzm i uczyły ich historii ojczyzny. Często czytano tam polskie książki historyczne oraz dyskutowano o ważnych wydarzeniach, które zapisały się w pamięci narodu.
W podobnym czasie Fieldorf zainteresował się także bardziej praktyczną formą patriotyzmu. Wstąpił do "Organizacji Ćwiczebnej Uczniów Szkół Średnich", gdzie z prawdziwą pasją uczestniczył w ćwiczeniach wojskowych, ucząc się musztry i poznając podstawy wojskowego rzemiosła. Już wtedy widać było jego zamiłowanie do wojskowości, które miało się przerodzić w przyszłości w imponującą karierę oficerską.
Legiony Polskie i I wojna światowa
Atmosfera Krakowa przełomu XIX i XX wieku, przesiąknięta duchem patriotyzmu i dążeniem do odzyskania niepodległości, miała ogromny wpływ na młodego Emila. Już w 1910 roku wstąpił do "Związku Strzeleckiego", organizacji paramilitarnej założonej przez Józefa Piłsudskiego. W jej szeregach przeszedł intensywne szkolenie wojskowe, ucząc się dyscypliny, taktyki i obsługi broni. Jego zaangażowanie i naturalne predyspozycje sprawiły, że szybko awansował na stanowisko podoficera.
Wybuch I wojny światowej w 1914 roku stał się dla Fieldorfa momentem, w którym mógł realnie zaangażować się w walkę o niepodległość Polski. Zgłosił się na ochotnika do formujących się "Legionów Polskich" pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Służył w I Brygadzie, gdzie szybko zyskał opinię odważnego i zdyscyplinowanego żołnierza.
Jednak kryzys przysięgowy w 1917 roku, kiedy to wielu legionistów odmówiło złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec, sprawił iż Fieldorf został przeniesiony na front włoski. Na ziemie Polski wrócił stamtąd w 1918 roku, aktywnie uczestnicząc w rozbrajaniu Austriaków, a następnie wstąpił w szeregi odtwarzanego Wojska Polskiego.
