Władca, który odbudował Polskę. Oto jego rodzina

Bolesław II Szczodry jako najstarszy syn Kazimierza Odnowiciela od początku wydawał się stworzony do władzy. Był bowiem energiczny, ambitny i bezkompromisowy. Po śmierci ojca w 1058 roku objął rządy w Polsce i niemal natychmiast zaznaczył swoją obecność na arenie międzynarodowej. Wspierał papieża w sporze z cesarzem, interweniował na Węgrzech i w Czechach, prowadził wojny na Rusi. W 1076 roku ukoronowano go na króla Polski.

Ale Bolesław nie potrafił zbudować trwałego zaplecza wewnętrznego. Choć popierał Kościół i fundował nowe biskupstwa, jego relacje z duchowieństwem szybko się zaostrzyły. Kulminacją był konflikt z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa. Gdy doszło do zabicia duchownego, Bolesław stracił poparcie elit i musiał uciekać z kraju. Zmarł na wygnaniu na Węgrzech w 1081 lub 1082 roku.

Jego panowanie to paradoks. Z jednej strony to czas ekspansji i siły. Z drugiej – wewnętrznego rozkładu. Bolesław Szczodry do dziś budzi kontrowersje. Był jednym z najpotężniejszych Piastów, ale też jednym z najbardziej tragicznych. Zbudował potęgę i sam ją zburzył.

Młodszy brat Bolesława nie był stworzony do roli władcy. Ale los rzucił go na tron w momencie kryzysu. Po ucieczce Szczodrego to Herman objął rządy, choć bardziej z braku lepszej alternatywy niż z własnej ambicji. Nie koronował się, a jego pozycja zależała głównie od układów z możnowładcami, zwłaszcza z potężnym palatynem Sieciechem.

Władysław nie prowadził wielkich wojen ani ambitnej polityki zagranicznej. Jego rządy to czas wewnętrznego kompromisu i utrzymania status quo. Zawiązywał sojusze przez małżeństwa. Najpierw z czeską księżniczką Judytą Przemyślidką, a potem z pochodzącą z Rzeszy Judytą Marią Salicką.

Z punktu widzenia historii dynastii Piastów Władysław Herman odegrał jednak kluczową rolę jako ojciec dwóch synów: Zbigniewa (z nieślubnego związku) oraz Bolesława III Krzywoustego (z małżeństwa z Judytą Przemyślidką). Jego decyzje dotyczące podziału władzy między nich zapoczątkowały późniejszy konflikt, który zdominował politykę Polski na przełomie XI i XII wieku. Mimo że Herman nie zyskał sobie opinii silnego władcy, jego panowanie miało długofalowe konsekwencje dla państwa Piastów.

Mieszko Kazimierzowic i Otton to synowie Kazimierza Odnowiciela, o których historia mówi niewiele. Ich krótkie życie i skąpe wzmianki w źródłach czynią ich postaciami owianymi tajemnicą.

Pierwszy z wymienionych Piastowiczów urodził się 16 kwietnia 1045 roku i był trzecim w kolejności synem Kazimierza Odnowiciela. Jego imię nawiązywało do dziadka, Mieszka II Lamberta. Według Henryka Łowmiańskiego, po śmierci ojca w 1058 roku Mieszkowi przypadły Kujawy jako osobna dzielnica. Zmarł bezpotomnie 28 stycznia 1065 roku, a jego ziemie przejął Bolesław II Szczodry.

Otto Kazimierzowic jako najmłodszy syn Kazimierza I urodził się około 1047 roku. Jego życie było jeszcze krótsze niż Mieszka. Zmarł bowiem w 1048 roku jako niemowlę. Brak informacji na temat jego życia i śmierci sprawia, że pozostaje postacią niemal całkowicie nieznaną.​

Świętosława jako jedyna córka Kazimierza i Dobroniegi Marii była dla dynastycznych planów Piastów bezcenna. W 1062 roku wydano ją za mąż za księcia czeskiego Wratysława II. Jej małżeństwo miało cementować sojusz i zapobiegać wojnie z Przemyślidami. Swatawa, bo takie imię przyjęła po ślubie, zrobiła jednak znacznie więcej.

Została bowiem pierwszą koronowaną królową Czech! Urodziła również liczne potomstwo, w tym kilku przyszłych władców. Po śmierci męża w 1092 roku Swatawa nie wróciła do Polski, lecz pozostała w Czechach.

Korzystała z nadanych jej dóbr, prawdopodobnie we wschodniej części kraju lub w dzielnicy znojemskiej. Żyła jeszcze długo – zmarła 1 września 1126 roku, przeżywając swoich braci i ojca o niemal pół wieku. Jej losy świadczą o istotnej roli kobiet dynastycznych w polityce średniowiecznej. Nie tylko jako pionków, ale także jako trwałych ogniw łączących dwory i wpływy.

Wybrana bibliografia:

-Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 2005.

-Samp M., Kazimierz Odnowiciel. Roztropny polityk, zwycięski wódz, Warszawa 2021.