Wozy, dziegieć i dziedzictwo w czasie Święta Maziarzy Łosiańskich 2025

Od godziny 13 teren Zagrody tętnił życiem. Gości powitała nie tylko gościnna atmosfera, ale i autentyczny klimat karpackiej wsi - z drewnianymi wozami, pachnącym dziegciem i odgłosami muzyki folkowej. W otoczeniu starych chałup, wozowni i warsztatów, uczestnicy mogli dosłownie dotknąć historii, biorąc udział w szeregu warsztatów rzemieślniczych oraz pokazach dawnego życia maziarzy.

W programie znalazły się m.in.:

- pokazy budowy wozów maziarskich,

- warsztaty tworzenia rękawic furmańskich, lamp wozowych, łopatek maziarskich, wianków, podków ze słomy i wiele innych,

- pokazy snycerstwa, zielarstwa i hafciarstwa,

- tradycyjny konkurs toczenia beczki - widowiskowa konkurencja, która przyciągnęła tłumy widzów,

- specjalna prezentacja przygotowania wozu do wyjazdu przez lokalnego mistrza Wacława Szlantę.

Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się warsztaty rysunkowe przysłów o wozach, prowadzone przez artystę Bartka Belniaka - łączące folklor z twórczością dziecięcą.

Nie zabrakło także muzyki - scenę opanowały folkowe zespoły, które porwały publiczność:

- Ruty Uwite - kobiecy zespół z Łosia, wykonujący łemkowskie pieśni a cappella,

- Hudacy - folkowy zespół z Kolbuszowej, grający muzykę karpacką,

- Wernyhora Trio - zespół z Sanoka, prezentujący tradycje Bojków i Bieszczad.

Jednym z głównych punktów programu był pokaz wypalania dziegciu - dawnego rzemiosła, które kiedyś stanowiło o bogactwie Łosia. To właśnie dziegieć, żywiczny produkt destylacji drewna, przewożony był wozami z tej wsi po całej Europie.

W ramach projektu "Dziegciarstwo - żywe dziedzictwo Łemkowszczyzny" prezentowano proces jego pozyskiwania i zastosowania - od konserwacji drewna po lecznictwo.

W zabytkowej oborze udostępniono wystawę "Cztery koła, Wiele Opowieści", dokumentującą historię drewnianych wozów maziarskich oraz codzienność życia furmańskiego. Wieczorem odbyły się projekcje filmów dokumentalnych - archiwaliów Lemko TV i Zjednoczenia Łemków.

Nie byłoby święta bez regionalnych smaków - Koło Gospodyń Wiejskich z Łosia zadbało o kulinarne doznania, serwując dania łemkowskie i wiejskie przysmaki. Od kwaśnicy po pierogi z kapustą i grzybami - stoły uginały się od tradycyjnych potraw.

Święto Maziarzy Łosiańskich to nie tylko folklorystyczna atrakcja. To przede wszystkim opowieść o przeszłości, która nadal kształtuje tożsamość regionu. Pokazuje, że dziedzictwo kulturowe - nawet tak niszowe jak wypalanie dziegciu czy toczenie beczek - może dziś łączyć pokolenia, inspirować i uczyć szacunku dla tradycji.

Zorganizowane przez Muzeum "Dwory Karwacjanów i Gładyszów" oraz lokalne instytucje wydarzenie udowadnia, że historia żyje - trzeba tylko dać jej głos.